ثبات خانوادگی و تداوم زندگی زناشویی: مطالعه‌ای کیفی در شهر شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی، دانشگاه یزد

2 استادیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد

چکیده

عوامل مختلفی به صورت درهم‌تنیده­ از دوران قبل از ازدواج تا به هنگام انتخاب همسر و طی مراحل مختلف زندگی مشترک در موفقیت و پایداری زندگی زناشویی نقش ایفا می­کنند. این پژوهش با هدف واکاوی بازدارنده­­های طلاق از دیدگاه زنان متأهل شهر شیراز در پی جستجوی زمینه­های ثبات خانوادگی و دلالت­های تداوم‌بخش زندگی مشترک آنان است. مشارکت‌کنندگان پژوهش کیفی حاضر20 زن متأهل هستند که به روش نمونه­گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. ابزار جمع­آوری داده­ها مصاحبه نیمه­ساختارمند بود. تحلیل داده­ها با کمک روش نظریه زمینه­ای اشتروس و کوربین انجام گرفت که شامل کدگذاری باز، محوری و گزینشی بود. ازدواج مناسب و امنیت زناشویی شرایط علّی ایجادکننده خانواده کارآمد و بهنجار هستند. شیوه صحیح همسرگزینی و زمینه­های تربیتی و حمایتی والدین به عنوان شرایط زمینه­ای و مدیریت رسانه و فضای مجازی و مراقبت­های اخلاقی زوجین به مثابه شرایط مداخله­گر، حضور زنان متأهل را درون زندگی مشترک تداوم بخشیده‌اند. راهبرد کنش زنان متأهل در تلاش برای ایجاد یک خانواده کارآمد و بهنجار، تحمل سختی­ها و شرایط دشوار زندگی با مدیریت مناسب شرایط بحرانی و نیز از طریق همراهی و حمایت متقابل زوجین از یکدیگر است. پیامد تمامی این شرایط و کنش­های فعالانه، انعطاف­پذیری، پویایی و انسجام بالای خانوادگی است که نهاد خانواده را از هجوم تلاطم­ها و ناملایمات زندگی به سرمنزل آرامش و ثبات رهنمون می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Family Stability and the Continuation of Marital Life: Qualitative Study in Shiraz City

نویسندگان [English]

  • Najme Bakhshi 1
  • Maliheh Alimondegari 2
1 MA in Demography, Yazd University
2 Assistant Professor, Faculty of Social Sciences, Yazd Univesity
چکیده [English]

 
Various factors, intertwined from pre-marriage to the choice of spouse, and in different stages of common life, play a role in the success and sustainability of marital life. The aim of this qualitative study was to explore the divorce inhibitors from the viewpoint of married women to find the areas of stability, sustainability and Implications of the continuity of their common life. Contributors to this research included 20 married and compatible women who were different in terms of age, level of education, employment status, number of children and age difference with their husbands. Targeted and then theoretical sampling was conducted and semi-structured interviews were done for data gathering. Then Strauss and Corbin encoded data analysis was performed in three stages of open, axial and selective coding.
Proper marriage and marital security are the causal conditions that create an efficient and normal family. The right choice of the spouse and parent’s education and support backgrounds as causative factors and managing media and cyberspace and the moral care of couples as intervening conditions continued the presence of married women in common life. Married women's strategy in an effort to create an efficient and normal family, tolerating the hardships and difficult conditions of life, with the proper management of critical situations, and through the mutual empathy and support of couples. The consequence of all these conditions and active actions is the flexibility, dynamism and high level of family cohesion that will lead the institution of the family from the onslaught of turbulence and life difficulties to peace and stability. The findings of this research can be helpful in Culture-building to reach a coherent and frisky family in the community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Compatible women
  • Efficient and normal family
  • Divorce Inhibitors
  • Qualitative study
  • Shiraz city
احمدی، حبیب، مژده ثروت‌خواه و عبدالعلی لهسایی‌زاده، (1391)." بررسی همسان‌همسری و رفتار مرتبط با طلاق: مطالعه موردی زنان شهر شیراز"، فصلنامه تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال6، شماره17، صص92-67.
احمدی، رضا و پرویز شریفی درآمدی (1393). "بررسی اثربخشی آموزش تاب آوری بر سلامت روان افراد مبتلا به وابستگی مواد در کانون توسکای شهر تهران"، فصلنامهمطالعاتروانشناسیبالینی، شماره شانزدهم، سال چهارم، صص 17-1.
ادیب حاج باقری، محسن، سرور پرویزی و مهوش صلصالی (1386). روش‌های تحقیق کیفی، تهران، نشر و تبلیغ بشری.
استراوس، انسلم وجولیت کوربین (1390). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، (ترجمه ابراهیم افشار)، تهران: نشر نی.
افراسیابی، حسین و رقیه دهقانی دارامرود (1395). "زمینه­ها و نحوه مواجهه با طلاق عاطفی میان زنان شهر یزد زن در توسعه و سیاست، دوره14، شماره2، صص271-255.
آزاد ارمکی، تقی (1383). رابطه بین نسلی در خانواده ایرانی، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب­های اجتماعی ایران، انجمن جامعه شناسی ایران، تهران؛ آگه.
آقا بیگولی، عباس و کامران آقاخانی (1386). بررسی پدیده همسرآزاری در شهر تهران در سال 1379، مجموعه مقالات آسیب‌های اجتماعی ایران، انجمن جامعه شناسی ایران، تهران؛ آگه.
بابایی، ناهید؛ بلالی، اسماعیل؛ اسدالله نقدی و احمد کریمی (1394). "تأثیر میزان دینداری بر انسجام خانوادگی در شهر همدان"، فصلنامهتوسعهاجتماعی(توسعهانسانیسابق)، دوره9، شماره 4، صص 26-7.
بخشی زنجیرانی، نجمه (1395). بازدارنده­­ها و تسهیل­کننده­های طلاق از دیدگاه زنان متأهل و مطلقه شهر شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد.
ثنایی، باقر، روشن، رسول، علینقی، علیرضا و مهدیه ملیانی(1391). " اثربخشی زوج درمانی مبتنی بر خود نظم بخشی در ارتقاء سازگاری زناشویی دارای مشکلات زناشویی مراجعه کننده به مرکز مشاوره"، فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، سال دوم، شماره2، ص 222-233.
 جلیلیان، زهرا (1375). عوامل اجتماعی موثر بر درخواست طلاق در شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
جوادى، على محمد و مریم جوادى (1390). "گرایش به طلاق و عوامل مؤثر بر آن در بین مراجعه کنندگان به دادگاه‌هاى خانواده در شهرستان ایوان غرب و گیلان غرب"، مجموعهمقالاتدومینهمایشملىآسیب‌هاىاجتماعىایران، انجمن جامعه شناسى ایران.
 حسن زاده، صالح (1392). "عوامل تحکیم خانواده در فرهنگ اسلامی"، پژوهشنامهمعارفقرآنی، علومقرآنوحدیث، شماره 15، صص 68-45.
حریری، نجلا (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
خادمی، ملوک و فاطمه عابدی (1393). " اثر بخشی آموزش مهارت­های ارتباطی مبتنی بر آموزه­های دینی بر خوش­بینی و سازگاری زناشویی"، مطالعات روان­شناختی، شماره40، صص28-7.
ریاحی، محمد‌اسماعیل، اکبر علیوردی­نیا و سیاوش بهرامی‌­کاکاوند (1386). "تحلیل جامعه‌شناختی میزان گرایش به طلاق، مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه"، پژوهش زنان، دوره 5، شماره 3،  ص109-140.
ساروخانی، باقر (1376). طلاق، پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل آن، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
 ستوده، هدایت ا‌لله و سیف‌الله بهاری (1386). آسیب‌شناسی خانواده. تهران: ندای آریانا.
سرایی، حسن (1387). "گذار جمعیتی دوم، با نیم نگاهی به ایران"، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال سوم، شماره 6، صص 140- 118.
صادقی، سعید (۱۳۸۰). بررسی عوامل شخصیتی مؤثر در سازگاری زناشویی، پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی، انستیتو روان پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.
صفدری، سلمان (1374). رضایت اجتماعی و عوامل موثر بر آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
طلائیان، رضوانه و کیانوش زهراکار (1394)." بررسی التزام عملی به اعتقادات اسلامی و سبک‌های اداره تعارض زناشویی به عنوان عامل پیش­بینی­کننده طلاق"، روان شناسی و دین، سال8، شماره4. صص126-107.
عزیزی، ابوطالب (1377). بررسی رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی دختران تحصیل کرده شاغل در سن تاخیری ازدواج بر نگرش آن‌ها در مورد همسان‌همسری: مطالعه موردی شهر شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
علمی، محمود و کریم یزدانی (1389)." بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با سازگاری زناشویی در بین معلمان متأهل مدارس راهنمایی شهر مرند"، مطالعات جامعه شناسی، شماره 8، صص76-57.
علی مندگاری، ملیحه (1393).نگرش نسبت به طلاق و عوامل موثر برآن در چارچوب نظریه گذار دوم جمعیتی: مطالعه موردی در شهر تهران، پایان نامه دکتری جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
علی­مندگاری، ملیحه و حجیه بی­بی رازقی نصرآباد (1395)."بسترهای اقتصادی موثر بر تصمیم­گیری زوجین به طلاق: مطالعه موردی شهر تهران"، پژوهش­نامه زنان، سال7، شماره3، صص145-117.
علی­مندگاری، ملیحه و حجیه بی­بی رازقی نصرآباد (1395)." بررسی رضایت زناشویی و عوامل جمعیتی- اجتماعی مؤثر بر آن در شهر تهران"، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال12، ویژه نامه خانواده، صص 39-15.
عنایت، حلیمه و مریم سروش (1388). "میزان و نوع مقاومت زنان در رویارویی با ساختار قدرت در زندگی روزمره"، پژوهشزنان. دوره 7، صص 112-85.
عنایت، حلیمه، زارع، صادق و عبدالله نجفی اصل (1392). " بررسی عوامل موثر بر طلاق زودهنگام در بین جوانان شهری شهر بوشهر: مقایسه دو گروه طلاق گرفته و متاهل طلاق نگرفته"، فصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، سال 2، شماره3، صص36-1.
فرجی، طوبی و طلیعه خادمیان (1392). "بررسی نقش رضایت از زندگی بر میزان نشاط اجتماعی"، مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال4، شماره10، صص102-87.
قادری طاهره و سمیه مردانی (1392). " رابطه همسان‌همسری و مطلوبیت روابط زناشویی"، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 4، شماره 15، صص 129-87.
قاسمی طوسی، محمد اسماعیل و محمد فاکر میبدی (1395). "تأملات اخلاقی_ تربیتی پایداری خانواده مبتنی بر آیات و روایات متناظر"، پژوهش‌نامه اخلاق، سال نهم، شماره 33، صص 26-7.
قاضی طباطبایی، محمود و ملیحه علی مندگاری (1391)."بسترهای زمینه‌ساز طلاق و تأثیرپذیری آن از تغییرات نهاد خانواده در شهر تهران: مطالعه‌ای کیفی با استفاده از روش‌شناسی نظریه بنیادی"، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 13، ص 24-72.
قریب­ مطلق، معصومه (1394). بررسی بین سازگاری زناشویی و نشاط اجتماعی: مطالعه موردی زنان متاهل شهر شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
 قریشی، فردین؛ شیرمحمدی، داوود و آوات برجوند (1394). "فهم عوامل طلاق از منظر مردان و زنان در معرض طلاق و طلاق گرفته: مطالعه موردی شهر سقز"، پژوهش­های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال3، شماره1،صص30-19.
گلدنبرگ، ایرنه و هربرت گلدنبرگ (1385). خانواده درمانی، (ترجمه؛ سیامک نقش بندی و حسین شاهی برواتی) تهران: روان.
موسوی، اشرف سادات (1382). خانواده درمانی کاربردی با رویکرد سیستمی، تهران، دانشگاه الزهرا.
نجاریان (1374)، عوامل مؤثر در کارآیی خانواده: بررسی ویژگی‌های روانسنجی مقیاس سنجش خانواده، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
 
Amato, P. R. (1996), “Explaining the Intergenerational Transmission of Divorce”, Journal of Marriage and the Family, 58, 628–40.
Basharpoor, S & Sheykholeslami, A. (2015). "The Relation of Marital Adjustment and Family Functions With Quality of Life in Women", Europe's Journal of Psychology, 11(3), 432–441.
Duncan, G D, (2008). "The Relationship Between Trait Forgiveness and Marital Adjustment in Heterosexual Individuals". Unpublished doctoral dissertation, Department of social studies, Capella University, NeedhamHeights, Nevada.
Ghoroghe, S, Siti Aishah, H & Mazna, B, (2015). "Marital Adjustment and Duration of Marriage among Postgraduate Iranian Students in Malaysia", Published by Canadian Center of Science and Education, Vol 8.
Glaser, B. and A. Strauss (1967). The discovery of grounded theory. Chicago: Aldine Press.
Hill, R. (1945). Campus Values in Mate Selection. Journal of Home Economics, 37, 554-558.
Kerisberg. L (1973). Sociology of social conflict, Printice-Hall Publication, New Jersy.
Lesthaeghe, R & K. Neels (2002): "From the First to the Second Demographic Transition - An Interpretation of the Spatial Continuity of Demographic Innovation in France, Belgium and Switzerland", European Journal of Population, 18(4), 225-260.
Lesthaeghe, R & van de Kaa, Dirk.J (1986)."Twee demografische transities? (Two demographic transitions?)". Bevolking - Groei en Krimp, Mens en Maatschappij, Van Loghum Slaterus, Deventer: van Loghum-Slaterus, p9-24.
Lesthaeghe, R. (2010), “The Unfolding Story of the Second Demographic Transition", Paper presented at the Conference on “Fertility in the History of the 20th Century – Trends, Theories, Public Discourses, and Policies”, Akademia Leopoldina and Berlin-Brandenburgische Akademie, January 21-23.
Lindlof T.R. and B.C Taylor (2011). Qualitative communication research methods, 3rd ed. London: SAGE.
Lingren, H. G. (2003). Marriage burn out. University of Nebraska-Lincoln Cooperative Extension. http;//utahmarriage.org. OR http;//strongermarriage.org/htm/married/marriage-burnou.
Sabre, K (2016). "Marital Adjustment among Women: A Comparative Study of Nuclear and Joint Families", The International Journal of Indian Psychology, 3(2):26-32.
Van de Kaa, D. J. (1987), “Europe’s Second Demographic Transition”, Population Bulletin, 42(1): 1-59.
Van de Kaa, D. J. (2001), “Postmodern Fertility Preferences: From Changing Value Orientation to New Behavior”, Population and Development Review, 27, 290-331.