آزمون مدل نظری-مفهومی هم‌افزایی عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری پایین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استایار جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور

2 استاد گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر درصدد راست‌آزمایی مدل نظری-مفهومی هم‌افزایی عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری پایین است. این مطالعه در سال 1395 و در بین زنان و مردان متأهل تهرانی انجام شد. حجم نمونه با استفاده از نمونه‌گیری چندمرحله‌ای طبقه‌بندی،1200 نمونه تعیین شد. براساس نتایج رگرسیون لجستیک، بخت قصد فرزندآوری افرادی که در مناطق نیمه برخوردار زندگی می‌کنند نسبت به کسانی که در مناطق کم برخوردار زندگی می‌کنند (537/0)، و افرادی که دارای سطح تحصیلی دیپلم و فوق‌دیپلم هستند نسبت به افراد با سطح تحصیلی فوق‌لیسانس و بالاتر (177/0) کمتر است. افراد با هزینه خانوار کمتر از 2 میلیون تومان نسبت به افراد با هزینه خانوار بیش از 5/3 میلیون تومان بخت قصد فرزندآوری بیشتری دارند (237/3). با افزایش امتیاز عامل تغییر هویت والدینی (563/0)، ارزش منفی فرزند (693/0)، اجتناب از تعهدات بلند مدت (544/0) و ناامنی اقتصادی (703/0) بخت فرزندآوری کاهش می‌یابد. در میان عوامل فوق، عامل اجتناب از تعهدات بلند مدت با ضریب 608/0- بیشترین تأثیر و عامل احساس ناامنی اقتصادی با ضریب 352/0- کمترین تأثیر را بر قصد فرزندآوری دارد. پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران ضمن توجه به تغییرات ارزشی و نگرشیِ جامعه بر مکانیسم‌هایی تأکید کنند که منجر به برقراری تعادل در شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining a Theoretical-Conceptual Model of Economic and Social Rationality Synergy in Low Childbearing

نویسندگان [English]

  • Adel Abdollahi 1
  • Mahmoud Ghazi-Tabatabaei 2
1 Assistant Professor of Economic Sociology and Development, National Population Studies and Comperhensive Management Institute
2 Professor, Department of Demography, University of Tehran
چکیده [English]

This study seeks to test the theoretical-conceptual model of economic and social rationality synergy in low childbearing. The study was conducted in 2016 amonge married women and men , in Tehran. The sample size was determined to be 1200 using multi-stage stratified sampling. Based on the results of the logistic regression, the chance of childbearing for people who living in medium developed regions than those who living in underdeveloped regions (0.537), and individuals who have diploma and associate’s educational level than individuals who have MS and PhD’s educational level (0.177) is lower. People with less than 20 million rials expenditure, each month, are more likely to have children than people with expenditure over 35 million rials (3.327). The chance of childbearing decreases by (0.563) with the increase in score of parental identity. The chance of childbearing decreases by (0.693) with the increase in negative score of childern. The chance of childbearing decreases by (0.544) with the increase in the factor of avoiding long-term commitments. The chance of childbearing decreases by (0.703) with an increase in economic insecurity score. Among the above factors, avoiding long-term commitments (-0.608) has the most and economic insecurity (-0.352) has the least effect on the intention for childbearing. It is suggested that policy makers, while paying attention to the changes in the values and attitudes of the society, emphasize the mechanisms that lead to a balance in the economic and social conditions of the community

کلیدواژه‌ها [English]

  • social insecurity
  • Childbearing
  • Population Policies
  • Theoretical-Conceptual Model
  • Tehran
-         پوررضا، ابوالقاسم، معینی، مریم، ترابی، فاطمه (1391). "نقش عوامل اقتصادی و چانه‌زنی درون خانوار برای تقاضای فرزند دوم در  ایران." نامه انجمن جمعیت‌شناسی، 7 (14)، 136-113.
-         جنکینز، ریچارد (1381). هویت اجتماعی، (ترجمه تورج یاراحمدی)، تهران، نشر شیرازه.
-         حسینی، حاتم، پاک‌سرشت، سلیمان، رضایی، مهدی و مریم مهرگانفر (1393). "تحلیل کیفی کُنش فرزندآوری زوج‌های غرب شهر اهواز." نامه انجمن جمعیت‌شناسی، 9(17)، صص 166-139.
-         دباغ، حسین (1392). "پدیدارشناسی قمار فرزندآوری." کنفرانس سالانه جامعه ارسطویی و انجمن ذهن انگلستان، اِکستر، انگلستان.
-         رفیعیان، مجتبی، شالی محمد (1391)."تحلیل فضایی سطح توسعه یافتگی تهران به تفکیک مناطق شهری." فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 16 (4)، صص 48-25.
-         ریتزر، جرج (1388). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، (ترجمه محسن ثلاثی)، تهران، انتشارات علمی.
-         عباسی شوازی، مجمد جلال و سعید خانی (1393). "ناامنی اقتصادی و باروری: مطالعه موردی زنان دارای همسر شهرستان سنندج." نامه انجمن جمعیت‌شناسی، 9 (17). صص 76-37.
-         عبدالهی، عادل (1395). شناخت و بررسی عقلانیت اقتصادی- اجتماعی مرتبط با کنش فرزندآوری در شهر تهران، طرح پژوهشی، مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
-         عبدالهی، عادل، فرجادی، غلامعلی (1395). "عقلانیت اقتصادی و اجتماعی و کنش فرزندآوری در شهر تهران، نتایج یک مطالعه کیفی." دو فصلنامه مطالعات جمعیتی، 1 (2)، 133-101.
-         کاظمی، شهرزاد، مزیکی، علی و سید فرخ مصطفوی (1395). مشارکت اقتصادی زنان و باروری در ایران." دو فصلنامه مطالعات جمعیتی." 1 (2)، 62-39.
-         کبیری‌رنانی، محبوبه (1390). "تحلیل عوامل مؤثر بر تقاضا برای کودک در میان خانوارهای مناطق شهری ایران." پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه صنعتی شریف: دانشکده مدیریت و اقتصاد.
-         محمد‌پور، احمد (1389). ضد روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی، تهران، انتشارات جامعه‌شناسان.
-         محمودیان، حسین، رضایی، مهدی (1391). "زنان و کنش کم فرزندآوری: مطالعه موردی زنان کُرد." مطالعات راهبردی زنان، 14 (55)، 225-173.
-         دفتر مطالعات فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران (1388). طرح فنی نمونه‌گیری نظرسنجی‌های شهری در تهران و مناطق 22 گانه‌ی آن. اداره افکار سنجی.
-         Ahn, N., & Mira, P. (2002). “A note on the changing relationship between fertility and female employment rates    in developed countries”. Journal of population Economics, 15(4), 667-682.
-         Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity (Vol. 17). Sage.
-         Becker, G. S. (1991). A Treatise on the Family, (Revised and enlarged edition). Harvrad University Press.
-         Becker, G. S., & Lewis, H. G. (1974). Interaction between quantity and quality of children. In Economics of the Family: Marriage, Children, and Human Capital (pp. 81-90). University of Chicago Press. Editor; Theodore W. Schultz, ed.
-         Bernardi, L., Klärner, A., & Von der Lippe, H. (2008). Job insecurity and the timing of parenthood: A comparison between Eastern and Western Germany. European Journal of Population, 24(3), 287-313.