ازدواج خویشاندی و عوامل پیش‌بینی‌کننده‌ آن در میان زنان مهاجر در شهرهای تهران و مَلارد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جمعیت شناسی دانشگاه شیراز

چکیده

تغییر در نسبت­ الگوهای ازدواجی خویشاوندی و غیرخویشاوندی از مهمترین تغییرات اتفاق افتاده در حوزه ازدواج در ایران است. بنابراین، در این مقاله تلاش شده است که الگوی ازدواج خویشاوندی در میان زنان مهاجر دارای همسر در شهرهای تهران و ملارد بررسی شود. داده­ها از پیمایشی که در سال 1395 در استان تهران انجام شد و در آن تعداد 500 زن مهاجر دارای همسر پیمایش شدند اقتباس شده است. یافته­های پژوهش نشان داد که ازدواج خویشاوندی با 41 درصد هنوز مطلوبیت قابل توجهی در جامعه مورد مطالعه دارد. تحلیل چند متغیره نشان داد که مدت زمان ازدواج اثر آماری معناداری بر الگوی ازدواج زنان دارد. نتایج همچنین نشان داد که خاستگاه سکونتی، تحصیلات و تفاوت سنی زوجین اثر آماری معناداری بر الگوی ازدواج مورد نظر ندارند. از این­رو، نتیجه گرفته می­شود که با وجود بهبود در عناصر نوسازی، الگوی ازدواج خویشاوندی هنوز شیوه­ای متداول از ازدواج در جامعه مورد بررسی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Consanguineous Marriage Pattern and its Predictors Among Migrant Women in Tehran and Malard Cities

نویسنده [English]

  • Serajeddin Mahmoudiani
Assistant Professor of Demography, Department of Sociology and Social Planning, Shiraz University
چکیده [English]

Changes in proportion of consanguineous and non-consanguineous marriage patterns are one of the most important changes happened in marriage field in Iran. Hence, in this study, an attempt was made to investigate the consanguineous marriage pattern among migrant married women in Tehran and Malard cities. The data is adapted from the conducted survey on a total of 500 migrant married women in Tehran province in 2016. Findings show that consanguineous marriages (41%) Still has a significant Preference in studied population. Multivariate analysis pointed out that the duration of marriage has a statistically significant effect on the consanguineous marriage pattern. Also, the results indicated that initial residence place, education level and age gap between couples do not have a statistically significant effect on the consanguineous marriage. Hence, it could be concluded that despite the improvement in modernization factors, consanguineous marriage is still a common practice of marriage in studied population.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consanguineous Marriage
  • Migrant Women
  • Duration of Marriage
  • Modernization
  • Tehran
‒         احمدی، وکیل و رضا همتی (1387). "بررسی وضعیت مضیقه ازدواج در ایران براساس سرشماری 1385". مطالعات راهبردی زنان. دوره 11، شماره 41، صص 64- 43.
‒         آزادارمکی، تقی (1380). "شکاف بین نسلی در ایران". نامه انجمن جامعه­شناسی ایران. دوره 11، شماره 4، صص 70-55.
‒         آزادارمکی، تقی و مصطفی ظهیری­نیا (1389). "بررسی سنخ­های ارزشی و تغییرات فرهنگی در خانواده". فصلنامه خانواده پژوهی. سال ششم، شماره 23، صص 279-297.
‒         آزادارمکی، تقی، مهناز زند و  طاهره خزایی (1379). "بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه سه نسل خانواده تهرانی". نامه علوم اجتماعی. دوره 8، شماره 16، صص 29-3.
‒         آستین­فشان، پروانه (1380). "بررسی روند تحولات سن ازدواج و عوامل اجتماعی- جمعیّتی مؤثر بر آن طی سال­های 1375- 1344". پایان­نامه کارشناسی ارشد جمعیت­شناسی، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی.
‒         آقا، هما (1383). "بررسی تحولات سن ازدواج و توازن نسبت­های جنسی در سنین ازدواج در ایران". مجموعه مقالات دومین همایش انجمن جمعیت­شناسی ایران. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش­های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
‒         پورتال شهرداری منطقه 5 تهران (1395). سایت شهرداری منطقه 5، شهر تهران، شهرستان تهران، استان تهران، ایران.
‒         حسینی حاتم (1389). "تفاوت­های قومی در رفتارهای ازدواج زنان و نگرش آن­ها نسبت به ازدواج دختران در شهرستان ارومیه". نامه انجمن جمعیت­شناسی. سال پنجم، شماره 9، صص 28-7.
‒         دواتی، علی، فرهاد جعفری، ناهید خلدی و محمد صداقت (1388). "بررسی فراوانی ازدواج فامیلی در شهر تهران و عوامل مرتبط". مجله علوم علمی دانشگاه علوم پژشکی سمنان. جلد 10، شماره 4 (پیاپی 32)، صص 287-294.
‒         ریتزر، جورج (1376). نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی.
‒         زارعی، فایزه (1388). "بررسی تطبیقی سن ازدواج، نحوه انتخاب همسر و معیارهای همسر گزینی در شهر تهران: مطالعه موردی مناطق 6 و 12". پایان نامه کارشناسی ارشد جمعیت­شناسی، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی.
‒         زنجانی، حبیب­الله (1387). نگاهی به آمار طلاق در ایران، پایگاه اطلاع رسانی بهنا.
‒         سرایی، حسن (1385). "تداوم و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیّتی ایران". نامه انجمن­جمعیّت شناسی ایران. سال یکم، شماره 2، صص 37-60.
‒         سعادت، مصطفی (1382). "نگرش دختران دانش آموزانی شیراز نسبت به تأثیر نامطلوب ازدواج­های خویشاوندی بر سلامت فرزندان". مجله ارمغان دانش. سال هشتم، شماره 29، صص 41-35.
‒         شفیعی­ماسوله، سیده سمانه، عباس عسکری­ندوشن و اکبر زارع­شاه­آبادی (1394). "مطالعه عوامل تعیین­کننده همسان همسری سنی و تحصیلی زوجین (مطالعه موردی زوجین شهر یزد)". فصلنامه مطالعات جامعه­شناختی جوانان. سال 6، شماره 20، صص 109-134.
‒         شهری، نرگس (1385). "بررسی عوامل مؤثر بر سن ازدواج زنان و مردان شهرستان ترکمن در سال 1383 و زنان شهر بندر ترکمن در سال 1384". پایان­نامه کارشناسی ارشد جمعیت­شناسی، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی.
‒         صادقی، رسول، علی محمد قدسی و جواد افشار کهن (1386). "واکاوی مسئله ازدواج و اعتبار سنجی یک راه حل". زن در توسعه و سیاست. دوره 5، ش 1 (پیاپی 17)، صص 83-108.
‒         صادقی، رسول، نسیبه زنجری و سراج­الدین محمودیانی (1397). "تأثیر الگوهای ازدواج در رضایت زناشویی و تمایل به طلاق در شهر تهران". مطالعات راهبردی زنان. دوره 21، شماره 81، صص 7-45.
‒         ضرابی، وحید و سیدفرخ مصطفوی (1390). "بررسی عوامل مؤثر بر سن ازدواج زنان در ایران؛ یک رویکرد اقتصادی". فصلنامه ­پژوهش­های اقتصادی. سال یازدهم، شماره چهارم، صص 64-33.
‒         طباطبایی­یزدی، مژگان (1386). "مطالعه روند افزایش دانشجویان دختر نسبت به پسر و سهم عوامل مؤثر بر این روند". مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، گزارش معاونت پژوهش­های اقتصادی.
‒         عباسی­شوازی، محمدجلال و رسول صادقی (1384). "قومیت و الگوهای ازدواج در ایران". پژوهش زنان. دوره 3، شماره 1، صص 47- 25.
‒         عباسی­شوازی، محمدجلال و سعید خانی (1388). "الگوهای ازدواج، قومیت و مذهب: بررسی موردی زنان ازدواج کرده در شهرستان قروه". نامه انجمن جمعیت­شناسی. سال چهارم، شماره 7، صص 66-35.
‒         عباسی­شوازی، محمدجلال و عباس عسکری­ندوشن (1384). "تغییرات خانواده و کاهش بارورری در ایران: مطالعه موردی استان یزد". نامه علوم اجتماعی. دوره 11، شماره 25. صص75- 25.
‒         عباسی­شوازی، محمدجلال و فاطمه ترابی (1385 الف). "سطح، روند و الگوی ازدواج خویشاوندی در ایران". نامه انجمن جمعیّت­شناسی ایران. شماره 2، صص 88- 61.
‒         عباسی­شوازی، محمدجلال و فاطمه ترابی (1385 ب). "تفاوت­های بین نسلی ازدواج خویشاوندی در ایران". مجله جامعه­شناسی ایران. دوره هفتم، شماره 4، زمستان 1385، صص 126- 119.
‒         لوکاس، دیوید و پاول میر (1381). درآمدی بر مطالعات جمعیّتی، (ترجمه حسین محمودیان)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
‒         محمدپور، احمد، رسول صادقی، مهدی رضایی و لطیف پرتوی (1388). "سنت، نوسازی و خانواده: مطالعۀ تدوام و تغییرات خانواده در اجتماع­های ایلی با استفاده از رهیافت روش تحقیق ترکیبی". پژوهش زنان. دورۀ 7، شمارۀ 4، صص 93-71.
‒         محمدی، مهدی (1398). جزوه دوره آموزشی پژوهشی ترکیبی. 16 و 17 بهمن ماه، دانشگاه شیراز.
‒         محمودیان، حسین (1383). "سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان". نامه علوم اجتماعی. دوره 11، شماره 24، صص 27-54.
‒         محمودیان، حسین، سراج­الدین محمودیانی و سهیلا شهریاری (1394). "ازدواج خویشاوندی، تفاوت­های بین نسلی و عوامل پشتیبان آن در کرمانشاه". مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. دوره 4، شماره 1، صص 145-166.
‒         مرکز آمار ایران (1390). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390.
‒         مرکز آمار ایران (1395). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1395.
‒         میشل، اندره (1354). جامعه­شناسی خانواده و ازدواج، (ترجمه فرنگیس اردلان)، تهران: انتشارات دانشکده علوم اجتماعی و تعاون.
‒      Abbasi-Shavazi, M.J., and P. McDonald (2007). "Family change in Iran: Religion, Revolution and State," in R. Jayakody, A. Thornton, and W. Axinn (eds.), International Family Change:Ideational Perspectives. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum and Associatee.
‒      Abbasi-Shavazi, M.J., P. McDonald and M. Hossein-Chavoshi (2008). "Modernization or cultural maintenance: The practice of consanguineous marriage in Iran." Journal of Biosocial Science 40: 911-933.
‒      Abdollahyan, H. (2004). "The generation gap in contemporary Iran." Journal of Welt Trends 44: 74-85.
‒      Al-Thakeb, F.T. (1985). "The Arab family and modernity evidence from Kuwait." Current Anthropology 26(5): 575-585.
‒      Barbour, B., and P. Salameh (2009). "Consanguinity in Lebanon: Prevalence, distribution and determinants." Journal of Biosoc. Sci 41: 505-517.
‒      Bhaskar, B., S. Suresh and R. Avadhani (2012). "Prevalence and Pattern of Consanguineous Marriages Among Different Communities in Mangalore." Online Journal of Health and Allied Sciences 11(4).
‒      Bittles, A. H and M. L. Black (2010). "Consanguineous marriage and human evolution." Annual Review of Anthropology, 39: 193-207.
‒      Bittles, A. H. (2001). "A bacbkground summary of consanguineous marriage," Centre for Human Genetics, Perth: Edith Cowan University.
‒      Givens, B.P. and C.H. Hirschman (1994). "Modernization and consanguineous marriage in Iran." Journal of Marriage and Family 56: 820- 834.
‒      Good, W. (1963). World revolution and family patterns, Londn: Free press of Glencoe.
‒      Hamamy, H. (2012). Consanguineous marriage trends, impact on health and counseling, Trainnig Course in Sexual and Reproductive Health Research, Geneva University.
‒      Hosseini, H. and A. Erfani (2014). "Ethnic defferences in the attitudes and practices of consanguineous marriage among Kurds and Turks in Uromiyeh distict, Iran." Journal of Comprative Family Studies 45(3): 389-403.
‒      Jayakody, R., A. Thornton, and W. Axinn (2008). International Family Change:Ideational Perspectives. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum and Associatee.
‒      Jensen, R. and R. Thornton (2003). "Early female marriage in the developing world." Gender and Development 11(2): 9-19.
‒      Jones, G. (1981). “Malay marriage and change in Peninsular Malaysia: Three decades of change.” Population and Development Review 7(2): 255-278.
‒      Larson, J. H. and T. B. Holman (1994). "Premarital predictors of marital quality and stability." Journal of Family Relations, 43: 228- 237.
‒      Liascovich, R., M. Rittler, and E. Castilla (2001). "Consanguinity in South America: Demographic aspects." Human Heredity, 51:27-34.
‒      Malhotra, A. (1997). "Gender and the timing of marriage timing: rural-urban differences in Java." Journal of Marriage and the Family 59(2): 434-50.
‒      Rabino-Massa, E., M. Prost and G. Boetsch (2005). "Social structure and consanguinity in French mountain population." Human Biology 77(2): 201-212.
‒      Saadat, M. (2007). "Consanguineous marriage in Iranian folktales." Public Health Genomics 10(1): 38-40.
‒      Saadat, M., M. Ansari-Lari and D. Farhud (2004). "Consanguineous marriage in Iran." Annuals of Human Biology 31(2): 263-269.
‒      Sandridge, A.L., J. Takeddin., E. AL-Kaabi and Y. Frances (2010). "Consanguinity in Qatar: Knowledge, attitude and practice in a population born between 1946 and 1991." Journal of Biosocial Science 42: 59-82.
‒      Sedehi, M., A. Keshtkar and M.J. Golalipour (2012). "The knowledge and attitude of youth couples on/towards consanguineous marriage in the north of Iran." Journal of Clinical and Diagnostic Research 6: 1233-1236.
‒      Slotkin, J. S (1949). "On a possible lack of incest regulations in old Iran." American Anthropologist 49: 612-617.
‒      Smith, P. C. (1980). "Asian marriage patterns in transition." Journal of Family History 5(1): 58- 96.
‒      Sundaram, A. (2005). "Modernization, life course, and marriage timing in Indonesia." Ph.D. Dissertation, University of Maryland: Faculty of the Graduate School.
‒      Weeks, J. R. (2002). "Population: An introduction to concepts and issues," Cengage Learning, Australia: Cengage Learning.