ترجیح جنسی و نقش نگرشهای جنسیتی در شکل گیری آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه شناسی، مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور

2 کارشناس ارشد جمعیت شناسی، مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور

چکیده

ترجیح جنسی از جمله مولفه‌هایی است که از تفاوت‌ گسترده‌ای در میان کشورهای جهان برخوردار است. درحالی‌که در برخی کشورها هنوز داشتن فرزند پسر از اولویت‌های والدین است، در برخی دیگر الگوی غالب عدم ترجیح جنسی، ترجیح متعادل جنسی و ترجیح دختر است. بر این اساس هدف این مقاله توصیف وضعیت ترجیح جنسی و نقش نگرش‌های جنسیتی در شکل‌گیری آن به تفکیک جنسیت است. جامعه آماری پیمایش، متأهلین شهر تهران بوده و 1272 نمونه در سنین باروری به شیوه خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند الگوی غالب ترجیح جنسی در مردان و زنان، ترجیح متعادل جنسی است. ترجیح پسر در مردان بیش از زنان و ترجیح دختر در زنان بیش از مردان گزارش شده است. نگرش‌های جنسیتی به عنوان عاملی در شکل‌گیری ترجیح جنسی در هر دو جنس پذیرفته می‌شود. نگرش‌های جنسیتی سنتی‌تر با ترجیح پسر و نگرش‌های برابرطلبانه‌تر با عدم ترجیح جنسی و ترجیح متعادل جنسی در هر دو جنس همراه است. به طور کلی می‌توان گفت با تغییر نگرش‌های جنسیتی از سنتی به سوی برابرطلبانه، ترجیح جنسی از الگوی غالب ترجیح پسر به ترجیح متعادل جنسی تغییر یافته که پیامدهای جامعه شناختی و جمعیت‌شناختی را به دنبال داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sex Preference and the Role of Gender Attitudes on its Shaping

نویسندگان [English]

  • Fateme Modiri 1
  • Ali Rahimi 2
1 Assistant Professor of Sociology, National Population Studies and Comprehensive Management Institute
2 M.A. in Demography, National Population Studies and Comprehensive Management Institute
چکیده [English]

Sex preference is one of the concepts that its differences among the world's countries is very wide. While in some countries still having a son is a priority for parents, the dominant pattern in some other countries are either, no sex preference, sex balance preference and girl preference. The purpose of this paper is to describe sex preference and the role of gender attitudes on it by sex. Survey statistical population, was married people in Tehran and 1272 married men and women were selected with multi-stage cluster sampling. The findings indicate that the dominant pattern in both men and women is sex balance preference. Son preference has been reported in men more than women and girl preference in women more than men. Gender attitudes is accepted as a factor in shaping sex preference in both sexes.There are correlations between traditional gender attitudes with son preference and egalitarian gender attitudes with no sex preference and sex balance preference in both sexes.In general we can say that changing traditional attitudes toward egalitarian gender attitudes, has changed sex preference from Son preference to sex balance preference that have followed sociological and demographic consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sex preference
  • Gender preferences
  • Gender attitudes
  • Sex balance preference
  • No sex preference

مراجع

-      افراخته، حسن (1375). "تفاوت اهداف باروری بین زن و مرد، عوامل و نتایج آن (مطالعه موردی؛ سیستان و بلوچستان)"، تحقیقات جغرافیایی، شماره 41، : صص 123-116.
-      اکابری، آرش، محمودی، محمود، زراعتی، حجت و فرشته مجلسی (1387). "بررسی ارتباط عوامل اجتماعی - اقتصادی و دموگرافیک با باروری"، مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دوره 15، شماره 1: ، صص 45-40.
-      امانی، مهدی (1355). نظریبهسیاست‌هایجمعیتیدرایران، تهران: انتشارات پیوند.
-      اینگلهارت، رونالد(1373)، ). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی، مریم وتر، تهران: کویر.
-      اینگلهارت، رونالد؛ ولزل، کریستین(1389)، ). نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی، یعقوب احمدی، تهران: کویر.
-      زارع شاه‌آبادی، اکبر، عاطفه عزیزیان فارسانی (1390). "بررسی عوامل مؤثر بر ترجیح جنسی در میان زنان شهر اصفهان"، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال 6، شماره 11، صص : 31-5.
-      عباسی شوازی، محمدجلال، مک‌دونالد، پیتر، حسینی چاوشی، میمنت و زینب کاوه فیروز (1381). "بررسی دیدگاه زنان در مورد رفتارهای باروری در استان یزد با استفاده از روش‌های کیفی"، نامه علوم اجتماعی، شماره 20، صص : 203-169.
-      فرخ اسلاملو، حمیدرضا، زینب وهاب‌زاده، سیدرضا معینی و فاطمه مقدم تبریزی (1392). "نگرش زوج‌ های در شرف ازدواج به باروری متعاقب سیاست‌های تشویقی فرزندآوری در کشور"، مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، دوره 11، شماره 10، صص : 846-836.
-      فروتن، یعقوب (1379). "ملاحظات جمعیتی در فرهنگ عامه ایران (با تأکید بر ضرب‌المثل‌ها)"، فصلنامه جمعیت، شماره 31 و 32، صص : 69-46.
-      فروتن، یعقوب، سعیدی‌مدنی، سیدمحسن، عسکری‌ندوشن، عباس و ربابه اشکاران (1395). "الگوها و تعیین‌کننده‌های ترجیح جنسیتی در شهرستان نکا استان مازندران"، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دوره 9، شماره 17، صص : 197-171.
-      قاسمی اردهایی، علی، رضا نوبخت و حمیده ثوابی (1393). "بررسی تطبیقی نگرش زنان متعلق به نسل های مختلف در زمینه سن ازدواج و ترکیب خانواده"، دو فصلنامه مطالعات زن و خانواده، سال 2، شماره 1، :صص 71-53.
-      محمودیان، حسین و سراج‌الدین محمودیانی (1393). "مطالعه تطبیقی نگرش مردان و زنان به تعداد فرزندانِ دلخواه (مطالعه موردی افراد در شرف ازدواج مراجعه کننده به مراکز بهداشتی منتخب شهر کرمانشاه)"، مطالعات راهبردی زنان، سال 16 (63)، ): 124-97.
-      مرکز آمار ایران(1390)، ). نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال 1390.
-      مرکز آمار ایران(بی‌تا)، ). طبقه بندی سطوح آموزشی و رشته‌های تحصیلی ایران.
-      منصوریان، محمدکریم و اعظم خوشنویس (1385). "ترجیحات جنسی و گرایش زنان همسردار به رفتار باروری: مطالعه موردی شهر تهران"، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره 2 (47)، صص : 146-129.
-      نقدی، اسداله و صادق زارع (1392). "بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر باروری زنان حاشیه‌نشین"، فصلنامه زن و جامعه، سال 4، شماره 2، صص : 54-31.
 
-      Aghayari-Hir, T., A. Ahmadi, A. Askari-Nodoushan and A. H. Mehryar (2011). “Sex Preference in Iran: Verbal Statements vs Parity Progression Ratios” in F. Ram, Sayeed Unisa and T. V. Sekher (Ed.s) Population, Gender and Reproductive Health, Jipour, Rawat Publications. Pp. 27-41.
-      Ahmadi, S. F., Shirzad, M., Kamali, K., Ranjbar, F., Behjati-Ardakani, Z. and M. M., Akhondi (2015). “Attitudes about sex selection and sex preference in Iranian couples referred for sex selection technology”, Journal of reproduction & infertility, 16(1): 36-42.
-      Arnold, F. (1985). “Measuring the Effect of Sex Preference on Fertility: The Case of Korea”, Demography, 22: 280-288.
-      Arnold, F. and E.C.Y., Kuo (1984). “The value of daughters and sons: A comparative study of the gender preferences of parents, Journal of Comparative Family Studies, 15: 299-318.
-      Arnold, F., Kim Choe, M. and T. K. Roy (1998). “Son Preference, the Family Building Process and Child Mortality in India”, Population Studies, 25: 301-315.
-      Ben-Porath, Y., & F., Welch (1976). “Do sex preferences really matter?”, The Quarterly Journal of Economics, 90: 285-307.
-      Bhattacharjya, H., Das, S., and C., Mog (2014). “Gender preference and factors affecting gender preference of mothers attending antenatal clinic of Agartala government medical college”, Int J Med Sci Public Health, 3(2): 137-139.
-      Brockmann, H. (2001). “Girls preferred? Changing patterns of sex preferences in the two German states”, European Sociological Review, 17: 189-202.
-      Callan, Victor J. and Poo-Kong K. (1981). “Sons or Daughters? Cross-Cultural Comparisons of the Sex Preferences of Australian, Greek, Italian, Malay, Chinese and Indian Parents in Australia and Malaysia”, Population and Environment, 4(2): 97-108.
-      Chi, Z., Dong, Z. X., Lei, W. X., Jun, Z. W., Lu, L., and T., Hesketh (2013). “Changing gender preference in China today: implications for the sex ratio”, Indian Journal of Gender Studies, 20(1): 51-68.
-      Das Gupta M. (1987). “Selective discrimination against female children in rural Punjab India”, Population and Development Review, 13(1):77–100.
-      Fuse, K. (2010). “Variations in attitudinal gender preferences for children across 50 less-developed countries”, Demographic Research, 23: 1031-1048.
-      Fuse, K. (2013). “Daughter preference in Japan: A reflection of gender role attitudes?” Demographic Research, 28(36):1021-1052.
-      Glick, P.; Fiske, S. T. (1996). “The Ambivalent Sexism Inventory: Differentiating hostile and benevolent sexism”, Journal of Personalityand Social Psychology, 70: 491-512.
-      Gray, E., & A., Evans (2004). “Sex composition of children as a determinant of parity progression. Negotiating the Life Course”, Paper Series Discussion Paper DP- 018, Research School of Social Sciences, Australian National University.
-      Hank, K. and G., Andersson (2002). “Parental gender indifference or persistent sex preferences for children at the turn of the 21st century? A reflection of Pollard and Morgan (2002) with reference to the Swedish case”, Working Paper 2002–049, Max Planck Institute for Demographic Research (MPIDR), Rostock, Germany.
-      Hank, K., and H. P., Kohler (2002). “Gender preferences for children revisited: new evidence from Germany”, at: ideas. repec.org/p/dem/wpaper/wp-2002-017.html (accessed 6 October(.
-      Hank, K. and H. P. Kohler (2000). “Gender Preferences for Children in Europe: Empirical Results from 17 FFS Countries”, Demographic Research, 2(1): 1 – 21.  
-      Hoffman, L.W. and M. L., Hoffman (1973). “The value of children to the parents, in: J.T. Fawcett (Ed.)”, Psychological Perspectives on Population: 19-76.
-      Jacobsen, R., Moller, H., and G., Engholm (1999). “Fertility rates in Denmark in relation to the sexes of preceding children in the family”, Human Reproduction, 14: 1127-1130.
-      Karki, Y. (1988). “Sex preference and the value of sons and daughters in Nepal”, Studies in Family Planning, 19(3): 169-178.
-      Kishor, S. (1993). “May God Give Sons to All: Gender and child mortality in India”, American Sociological Review, 58(2): 247-265.
-      Knodel, J. and V. Prachuabmoh (1976). “Preferences for sex of children in Thailand: A comparison of husbands' and wives' attitudes”, Studies in Family Planning, 7(5): 137-143.
-      Lin, T. C. (2009). “The decline of son preference and rise of gender indifference in Taiwan since 1990”, Demographic research, 20: 377-402.
-      Lin, T. C., and A., Adserà (2013). “Son preference and children’s housework: the case of India”, Population research and policy review, 32(4): 553-584.
-      Lindsey, L. L. (2015). Gender Roles: A Sociological Perspective, Boston, MA: Prentic Hall.
-      Markle, G. E. (1974). “Sex ratio at birth: Values, variance, and some determinants”, Demography, 11(1): 131–142.
-      McDonald P. (2000). “Gender equity in theories of fertility transition”, Population and DevelopmentReview, 26(3): 427–439.
-      Mizanur, R. and J., DaVanzo (1993). “Gender preference and birth spacing in Matlab Bangladesh”, Demography, 30(3): 315-332.
-      Park, C. B., and N. H. Cho, (1995). “Consequences of son preference in a low-fertility society: imbalance of the sex ratio at birth in Korea”, Population and Development Review: 59-84.
-      Peterson, C.C. and J.L. Peterson, (1973). “Preference for sex of offspring as a measure of change in sex attitudes”, Psychology, 34: 3-5.
-      Spence, J. T; and R. L., Helmreich (1972). “The Attitudes toward Women Scale: an objective instrument to measure attitudes toward the rights and roles of women in contemporary society”, JSAS Cat, Select Doc. Psychol, 2: 66-7.
-      Stash, S. (1996). “Ideal-family-size and sex-composition preferences among wives and husbands in Nepal”, Studies in Family Planning: 107-118.
-      Swim, J. K., Aikin, K. J., Hall, W. S. and B. A., Hunter (1995). “Sexism and racism: Old-fashioned and modern prejudices”, Journal of Personality and Social Psychology, 68(2): 199-214.
-      Zick, C. D. and N., Xiang (1994). “Assessing the Correlates of Desired Family Size in Shanxi, China”, Social Biology, 41(3-4): 150-167.
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
دوره 11، شماره 21
تیر 1395
صفحه 9-41

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 مرداد 1397
  • تاریخ پذیرش: 08 مرداد 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار