بررسی عوامل جمعیت‌شناختی، اجتماعی و اقتصادی موثر بر احتمال طلاق در ایران در سال 1395

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جمعیت‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات)

2 استادیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران

4 استادیار آمار زیستی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی تأثیر متغیرهای جمعیت‌شناختی، اقتصادی و اجتماعی بر وضع تأهل (بی­‌همسر به دلیل طلاق/ دارای همسر) و محاسبه احتمال طلاق انجام شد. در این مطالعه داده­های فایل 2 درصد سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395 مورد استفاده قرار گرفت. برای تحلیل داده­‌ها از روش رگرسیون چندمتغیره لجستیک استفاده شد. در این تحقیق 11 متغیر جنس، سن، داشتن فرزند برای زنان، مهاجرت؛ متغیرهای اقتصادی مانند وضع فعالیت، وضع مالکیت واحد مسکونی خانوار، متراژ واحد مسکونی و متغیرهای اجتماعی مانند نوع سرپرستی خانوار، وضع سواد، وضع تحصیل، تعداد سال­های تحصیل و مدرک دانشگاهی با وضعیت تأهل (طلاق گرفته/متأهل) مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها حاکی از این بودند که رفتار مردان و زنان بی‌همسر به دلیل طلاق کاملا با یکدیگر متفاوت است. مردان بی‌همسر به دلیل طلاق مایل هستند پس از طلاق به خانواده دیگر بپیوندند، در حالی که زنان خود تشکیل خانواده مستقلی می­دهند و در نقش سرپرست خانوار ظاهر می­شوند. تحصیلات عالی و داشتن فرزند برای زنان باعث کاهش احتمال طلاق می­شود. زنان بی‌همسر به دلیل طلاق بیشتر در بازار کار حضور پیدا می­کنند و احتمال طلاق برای مردان بیکار و غیرفعال به ترتیب 2.5 و 1.3 برابر مردان شاغل است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of Demographic, Social and Economic Factors Affecting Divorce Probability in Iran, 2016

نویسندگان [English]

  • Fariba Sadat Banihashemi 1
  • Maliheh Alimondegari 2
  • Shahla Kazemipour 3
  • Mohammad Gholami-Fesharaki 4
1 PhD Candidate in Demography, Islamic Azad University (Tehran Science and Research Branch)
2 Assistant Professor, Faculty of Social Sciences, Yazd Univesity
3 Associate Professor, Department of Demography, University of Tehran
4 Assistant Professor, Department of Biostatistics, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate some demographic, economic and social variables on marital status (married / divorced) and calculate divorce risk. In this study, data from 2% of the population census of 2016 were used. Multivariate logistic regression was used to analyze the data. In this study demographic variables such as gender, age, child bearing for women, migration; economic variables such as activity status, household ownership status, housing unit size and social variables such as type of household supervision, literacy status, education status, number of years of education and a college degree was related with marital status (divorced / married).. The findings indicated that the behavior of divorced men and women was quite different. Divorced men want to join another family after a divorce, while divorced women form a new family. Higher education and having children for women reduces the chances of divorce. Divorced women are on the job market because of divorce. The odds of divorce for unemployed and inactive men are 2.5 and 1.3 times higher than for employed men, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divorce
  • Gender
  • Employment
  • Higher Education
  • Head of Household
اخوان تفتی، مهناز (1382). "پی آمدهای طلاق در گذار از مراحل آن." فصلنامه مطالعات زنان، دوره یک، شماره 3، صص: 152-125.
افراسیابی، حسین و رقیه دهقانی (۱۳۹۵). "زمینه‌ها و نحوه مواجهه با طلاق عاطفی میان زنان شهر یزد. " زن در توسعه و سیاست. دوره 14، شماره 2، صص: ۲۵۵-۲۷۱.
باقری، ریحانه (1388). "بررسی علل و عوامل طلاق و جدایی در ایران." پایان نامه کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی.
پوراحمد، احمد و سیدحسین حاتمی نژاد و ایرج  قاسمی (1392). "پهنه­بندی شهر تهران بر اساس شاخص­های اجتماعی جمعیتی مدرنیته." مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقـه­ای، سال پنجم، شماره نـوزدهم. صص: 18-1.   
حیاتی، مژگان و شهلا سلیمانی (1397). " پیامدهای طلاق برای فرد مطلقه: یک مطالعه کیفی."  رویش روانشناسی، سال هفتم، شماره 11، شماره پیاپی 32. صص: 288-273.
حیدری بیگوند، داریوش و حامد بخشی (1384)، " نگرش جمعیت 18 تا 65 ساله ساکن مشهد به طلاق و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن"، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، بهار 1384، صص74-45.
خلج آبادی فراهانی، فریده (1391). " تاثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر احتمال طلاق در بین افراد تحصیل کرده دانشگاهی"، مطالعات راهبردی زنان. سال پانزدهم، شماره 58، صص90-49.
درگاهی، حسن و مجتبی قاسمی وامین بیرانوند (1397). "عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر طلاق در ایران با تاکید بر ادوار تجاری، آموزش و اشتغال زنان." فصلنامه اقتصاد و الگوسازی. سال نهم، شماره چهارم. صص: 120-95.
رحمانی، نرگس و میترا قسیمی وجمیله محتشمی و حمید علوی مجد و فریده یغمایی (1388). "علل روانی، اجتماعی و اقتصادی طلاق از دیدگاه متقاضیان طلاق دادگاه‌های خانواده تهران، 86-1385."  فصلنامهدنا. دوره چهارم، شماره 3و4، صص 14-1.
رحیمی، حسین (1379)، "بررسی عوامل طلاق در استان خراسان"، فصلنامهجمعیت. سال هشتم، شماره‌های 33و 34، صص 112-100.
ریاحی، محمد اسماعیل و اکبر علیوردی­نیا  و سیاوش بهرامی­کاکاوند (1386). "تحلیل جامعه شناختی میزان گرایش به طلاق، مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه"، پژوهش زنان. دوره 5، شماره 3، صص140-109.
ساروخانی، باقر (1389). مقدمه‌ای بر جامعه شناسی خانواده، تهران: سروش.
سازمان ثبت احوال کشور (1397) سالنامه سازمان ثبت احوال کشور 1397، تهران.
شیرزاد، جلال و امیرمحمد کاظمی فر (1383)،"مطالعات همه گیرشناسی زوجین در حال طلاق ارجاعی به اداره کل پزشکی قانونی استان همدان در سال 1379."  پزشکیقانونی. شماره 36 ، صص 212-207.
صادقی، رسول. (1396). "نگرش نسبت به پیامدهای طلاق و تاثیر آن بر تمایل زوجین جوان به طلاق در شهر تهران." مطالعات راهبردی ورزش و جوانان. شماره 38. صص: 222-205.
صالح صدق پور، بهرام (1377 ). "بررسی عواملی که منجر به اختلاف خانوادگی و طلاق می شود" مجلهاصلاحوتربیت. دوره چهارم، شماره 39، صص 30-26.
طباطبایی، جعفر (1383). " بررسی طلاق و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در شهرستان بیرجند" پایان نامه کارشناسی ارشد پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهیدبهشتی.
عباس زاده، محمد. و حامد سعیدی عطایی و زهرا افشاری (۱۳۹۴). "مطالعه برخی عوامل جریان مدرنیته مؤثر بر گرایش زنان به طلاق." پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی.  سال 4، شماره 9 ، ص ۴۴-۲۵.
عباسی شوازی، محمدجلال و رسول صادقی (1384).  "قومیت والگوهای ازدواج در ایران"، پژوهش زنان.  دوره 3، شماره 1، صص: 47-25.
عسکری ندوشن، عباس، شمس قهفرخی، مهری و فریده شمس قهفرخی (1398). "تحلیلی از مشخصه‌های اقتصادی- اجتماعی مرتبط با طلاق در ایران"، پژوهش­های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، (2)8، 16-1.
عسگری باغمیانی، اشرف و سیدرضا جوادیان (1396). "فشار مضاعف زندگی، پیامد اصلی طلاق در زنان، یک مطالعه کیفی." تحقیقات کیفی در علوم سلامت. شماره 6 (4)، 436-427.
على مندگاری، ملیحه (1393). "نگرش نسبت به طلاق و عوامل مؤثر بر آن در بستر گذار دوم جمعیتی: مطالعه‌ای در شهر تهران"، رساله دکتری جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی: دانشگاه تهران.
على مندگاری، ملیحه و محمود قاضی طباطبائی و سیدمحمدهانی  ساداتی (۱۳۹۵). " آزمون مدل نظری - مفهومی تمایل زوجین به طلاق در شهر تهران." مطالعات جمعیتی.  دوره، 1، شماره 1، صص: 93-61.
عیسی زاده، سعید و اسماعیل  بلالی و علی محمد قدسی (1390)." بررسی ارتباط بیکاری و طلاق در ایران طی دوره 1385-1345."  کار و جامعه. شماره 130 و 131، صص: 52-41.
فروتن، یعقوب (1394). "پیامدهای هویتی تحولات جمعیتی و نهاد خانواده از ایران."  نامه هویت. شماره 2، صص 38-31.
فروتن، یعقوب و سمیه میرزائی (1395). " نگرش به طلاق و تعیین کننده‌های آن در ایران." مطالعات جمعیتی.  دوره 1، شماره 2، صص: 225-193.
قادر نیا، کوهسار (1391). "بررسی عوامل موثر بر گرایش زوجین به طلاق و علل آن در شهر تهران، سال 1391." پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرکز.
قطبی، مرجان و کورش هلاکویی نایینی و ابوالقاسم جزایری  و عباس رحیمی (1383)، "وضعیت طلاق و برخی عوامل مؤثر بر آن در افراد مطلقه ساکن در منطقه دولت آباد."  فصلنامهرفاه اجتماعی. سال سوم، شماره 12، صص 286-271.
قوی پنجه، فاطمه (1396). "تجربه ازدواج مجدّد در میان زنان مطلّقه شهر شیراز"  پایان نامه کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی. دانشکده علوم اجتماعی: دانشگاه یزد.
کلانتری، عبدالحسین و پیام روشنفکر و جلوه جواهری (1390). " آثار و پیامدهای طلاق؛ مرور نظام مند تحقیقات انجام شده در ایران با تأکید بر ملاحظات جنسیتی 1390- 1376." زن در توسعه و سیاست. دروه 9، شماره 3، صص 132-111.
کوئن، بروس (1378). درامدی بر جامعه شناسی. (ترجمه محسن ثلاثی)، تهران: نشر توتیا.
گود، ویلیام (1352). خانواده و جامعه. (ترجمه ویدا ناصحی)، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
محمودیان، حسین و حسام خدامرادی (1389). " بررسی رابطه طلاق و توسعه اقتصادی و اجتماعی در شهرستان­های کشور سال 1385." مطالعات امنیت اجتماعی. شماره 23. صص: 42-13.
مشکی، مهدی زهره شاه­قاسمی و دلشاد نوقابی و علیرضا مسلم (۱۳۹۰). " بررسی وضعیت و عوامل مرتبط با طلاق از دیدگاه زوجین مطلقه شهرستان گناباد در سال‌های ۱۳۸۸-۱۳۸۷." افق دانش. دوره 17، شماره ۱، صص: 44-35.
ملتفت، حسین و حبیب احمدی (1387). "بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زوجین به طلاق؛ مطالعه موردی شهرستان داراب"، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران. سال سوم، شماره 5، صص: 168- 152.
موسایی، میثم و نادر مهرگان و سعید گرشاسبی فخر (1388). " تاثیر سواد، شهرنشینی، هزینه خانوار و درامد و توزیع آن بر نرخ طلاق در ایران- یک تحلیل سری زمانی." جامعه شناسی ایران. دوره دهم، شماره 4. صص: 21-3.
میراحمدی زاد، علیرضا (1382 )، "رضامندی زناشویی و تعیین عوامل تأثیرگذار بر آن در شیراز"، اندیشهورفتار، سال هشتم، شماره  4. صص: 63-56.
نصراللهی، زهرا و مرضیه غفاری گولک و علی­اکبر پروا (1392). "عوامل تعیین کننده طلاق در ایران با تاکید بر عوامل اقتصادی." مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان. سال 11، شماره 4، صص 186-165.
نظری فر، محسن و منصور سودانی و رضا خجسته مهر و حمید فرهادی راد (1396). " تبیین عوامل موثر در سازگاری پس از طلاق در زنان مطلقه: یک پژوهش کیفی."  تحقیقات کیفی در علوم سلامت. سال 6، شماره 4، صص: 492-477.
نظری، ساره (1394). "بررسی آثار و پیامدهای طلاق بر خانواده و جامعه." مقاله ارائه شده در کنفرانس سالانه رویکردهای نوین پژوهشی در علوم انسانی. تهران: موسسه ایده پرداز پایتخت ویرا.
نیازی، محسن و اسماء عسکری کویری و احسان الماسی  و مییلاد نوروزی و الناز نورانی (1397). "فراتحلیل مطالعات و تحقیقات پیرامون عوامل مرتبط با طلاق در ایران برای دوره 1396- 1386." مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان. شماره 15(4)، صص: 177-202.
واعظی، کیمیا (1397). "راهبردهای مقابله­ای زنان با شرایط پس از طلاق." پژوهش­های مشاوره. جلد 17، شماره 64.
والچاک، ایوت. برنز، شیلا (1366). طلاقازدیدفرزند،( ترجمه فرزانه طاهری)، تهران: انتشارات نشر مرکزی.
 
Amato, P. R. and S. J. Rogers (1997). “A Longitudinal Study of Marital Problems and Subsequent Divorce.” Journal of Marriage and Family 59(3):612-624.
Axinn, W. G and A. Thornton (1992). “The relationship between cohabitation and divorce: selectivity or causal influence?” Demography 29: 357-374.
Becker, G. S, Elizabeth M. L. and R. T. Michael (1977). “An economic analysis of marital instability.” Journal of Political Economic 85:11141-1188.
Burgess, S., Propper, C. & Aassve, A (2003). "The role of income in marriage and divorce transitions among young Americans." Journal of Population Economics 16, 455–475.
Blossfeld, H-P., De Rose, A., Hoem, J., and Rohwer, G. (1993). “Education, modernization, and the risk of marital disruption: Differences in the effect of women's educational attainment in Sweden, West Germany and Italy.” Stockholm Research Reports in Demography No. 76. University of Stockholm.
Booth, A., Johnson, D. R., White, L. K., and J. N Edwards (1986). “Divorce and marital instability over the life course”. Journal of Family Issues 7: 421−442.
Browing, Don S. (2003). Marriage and modernization: How globalization threatens marriage, William B. Eerdmans Publishing Company. US.
Bumpass, L.L., T. Castro Martin and J.A. Sweet (1991). “The Impact of Family Background and Early Marital Factors on Marital Disruption”, Journal of Family Issues, 12: 22–42.
Chan, S. & Sarif Mustaffa, M. (2008). Divorce in Malaysia. Seminar Kaunseling Keluarga p 26.                                        
Cheng, Yen hsin Alice. (2016). “More education, fewer divorces? Shifting education differentials of divorce in Taiwan from 1975 to 2010.” Demographic Research 34(Article 33:: 927-942.
Cherlin, A.J. (1992). “Marriage, Divorce, Remarriage.” Cambridge, MA: Harvard University Press.
Clarke, L. and Berrington. (1999). “A Socio-demographic predictors of divorce. In, Simons, J. (ed.) High Divorce Rates: The State of the Evidence on Reasons and Remedies: Reviews of the Evidence on the Causes of Marital Breakdown and the Effectiveness of Policies and Services Intended to Reduce its Incidence. (Lord Chancellor's Department Research Series, 2/99, 1) London, UK. Lord Chancellor's Department.
Dommaraju, P (2016). “Divorce and separation in India.” Population and Development Review, 42 (2):195-223.
Douglas, W. A (2002), “No-fault Divorce in Canada: Its Cause and Effect”, Journal of Marriage and the Family, 24:90-130.
Emerson, M.O. (1996). “Through thinned glasses: religion, world views and attitudes toward legalized abortion”, Journal for Scientific Study of Religion, 35: 4-55.
Gautier, Pieter A. Svarer, Michael. Teulings, Coen N.  (2009). “Sin City? Why is the divorce rate in urban area?” Scand. J. of Economics 111(3), 439–456.
Goldscheider, F.K. and DaVanzo, J. (1985). “Living arrangements and the transition to adulthood.” Demography 22(4): 545–563.
Gonzalez, L. (2009), “The Effect of Divorce Laws on Divorce Rates in Europe”. European Economics Review, 53(2):38-127.
 Good, W. (1963), World Revolution and Family Patterns, London: Free Press of Glencoe.
Greenstein, T. N. and D. Shannon (2006), “Cross-national Variations in Divorce: Effects of Women’s Power, Prestige and Dependence”, Journal of Comparative Family Studies, 37(2): 253-273.
Hansen, M. N. (1995), “Class and Inequality in Norway 1950-1990”, Number 95:15 in Reports. Oslo: Institute for Social Research.
Heaton, T.B. (1991), “Time-related determinants of marital dissolution”, Journal of Marriage and the Family, 53: 285–95.
Hewitt B., J. Baxter and M. Western (2005), “Marriage breakdown in Australia: The social correlates of separation and divorce”, Journal of Sociology, 41(2) 163-183.
Hewitt B (2008). “Marriage breakdown in Australia: social correlates, gender and initiator status”. Social Policy Research. Paper No. 35 P 64.
Huber, J. and Spitz, G. (1988) “Trends in Family Sociology”, in Smelser, N. J. (Ed.), Handbook of Sociology, Newbury Park, CA: SAGE Publications, pp. 425–448.
Jacuet, S. and A. Surra (2001) “Parental divorce and premarital couples: Commitment and Other Relationship Characteristic”, Journal of Marriage and the Family, 63:627-638.
Jalovaara, M. (2003), “The Joint Effects of Marriage Partners’ Socioeconomic Positions on the Risk of Divorce”, Demography, 40:67–81.
Jayakody.R, A. Thornton. W. Axinn. (2007). International Family Change: Ideational Perspectives. New York: Taylor & Francis Group, LLC.
Kalmijn. M., P.M. De Graaf and A.R. Poortman (2004), “Interactions between Cultural and Economic Determinants of Divorce in the Netherlands”, Marriage and Family, 66(1):75-89.
Kalmjin, M. and W. Uunk (2007). “Regional Differences in Europe and the Social Consequences of Divorce: A Test of the Stigmatization Hypothesis”, Social Science Research, 36: 447-468.
Krishnan, V. (1998). “Premarital Cohabitation and Marital Disruption”; Journal of Divorce and Remarriage, 28: 157-169.
Lyngstad, T. H. (2004). “Social Origins and Divorce, Division for social and demographic research Statistics Norway and divorce”. Journal of Sociology: The Australian Sociological Association, Vol: 41.
Macaulay, C. (1974). Letters on education. New York: Garland.
Marting, D (1994), “dynamics in marriage and cohabitation: an intertemporal life course analysis of first union formation and dissolution”, Amesterdam, Thesis publishers, Dissertation.
McLanahan, S and L. Bumpass (1988), “intergenerational consequences of family disruption”, American Journal of Sociology, 94:130-152.
Murinkó, Lívia. (2019). “Housing consequences of divorce and separation in a ‘super home ownership’ regime: The case of Hungary.” Demographic Research, 40(Article 34): 975-1014.
Nunley, John M. Seals, Alan. (2010). “The effects of household income volatility on divorce.” The American Journal of Economics and Sociology, 69(3): 983-1010.
Raymo, James M. Fukuda, Setsuya. Iwasawa, Miho. (2013). “Educational Differences in Divorce in Japan. “ Demographic Research, 28(Article 6): 177-206.
South, S. J., & Lloyd, K. M. (1995). “Spousal alternatives and marital dissolution.” American Sociological Review, 60, 21–35.
Teachman, J.D. (2002), “Childhood Living Arrangements and the Intergenerational Transmission of Divorce”, Journal of Marriage and Family, 64: 717–29.
Thornton, A. and W.L. Rodgers (1987) “The Influence of Individual and Historical Time on Marital Dissolution”, Demography, 24: 1–22.
Vanaache, Sofie. Corijn, Martine. Matthijs, Koen. (2015). “Post-divorce family trajectories of men and women in Flanders.” Demographic Research, 32(Article 31): 859-872.
White, L. (1994). “Coresidence and leaving home: Young adults and their parents.” Annual Review of Sociology 20: 81–102.
White, L.K. (1990), “Determinants of Divorce: A Review of Research in the Eighties”, Journal of Marriage and the Family, 52: 904–12.