برآورد پوشش ثبت مرگ و ساخت جدول عمر مستقیم برای استان‌های ایران در دوره‌ی 1395 ـ 1390

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا و استاد وابسته گروه جامعه شناسی و انسان شناسی، دانشگاه نیپسینگ، کانادا

2 استادیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 کارشناس ارشد جمعیت شناسی، دانشکده‌ی علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

ساخت جدول عُمر در جمعیّت‌های واقعی نیازمند داده‌های توزیع مرگ به تفکیک سن و جنس است. پوشش ناقص داده‌های تولیدشده در سازمان ثبت احوال کشور، اطّلاعات کافی برای محاسبه‌ی میزان‌های مرگ‌ومیر و ساخت جدول عُمر ملّی را بدون هرگونه ارزیابی و تصحیح فراهم نمی‌سازد. هدف از این مقاله، برآورد سطح پوشش ثبت جاری فوت و ساخت جدول‌های عُمر مستقیم ملّی و استانی برای جمعیّت ایران است. روش پژوهش، اسنادی و از رویکرد مقطعی برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. داده‌های جمعیّت و مرگ به ترتیب از پایگاه داده‌های مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال گِردآوری و اقتباس شد. جمعیّت آماری همه‌ی استان‌های کشور در سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395 است. نتایج نشان داد که در دوره‌ی 1395-1390، پوشش ثبت جاری فوت مردان و زنان در کشور به ترتیب 86 درصد و 75 درصد بوده است. بر پایه‌ی این بررسی، هر مولود زنده به دنیا آمده در کشور در فاصله‌ی سال‌های 1395-1390، به شرط ثابت ماندن شرایط زیست، اگر پسر باشد انتظار می‌رود حدود 8/72 سال و اگر دختر باشد حدود 6/74 سال عُمر کند. استان سیستان و بلوچستان، از لحاظ میزان پوشش ثبت فوت و مقدار امید زندگی در بدو تولّد، پایین‌ترین جایگاه را در میان استان‌های کشور دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Estimation of Death Registration Coverage and Construction of Direct Life Tables for Iranian Provinces during 2011-2016

نویسندگان [English]

  • Hatam Hosseini 1
  • Mohammad Torkashvand-Moradabadi 2
  • Atefeh Azizi Shaker 3
1 Associate Professor of Demography, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran and Adjunct Professor, Department of Sociology and Anthropology, Nipissing University, Ontario, Canada,
2 Assistant Professor of Demography, Faculty of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
3 MA in Demography, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Construction of life table in real populations needs data on death distribution by age and sex. Incomplete coverage of the data produced by the National Organization for Civil Registration of Iran (NOCRI) does not provide sufficient information to calculate mortality rates and produce a national life table needless of reevaluation and correction. This paper aims to estimate the coverage level of the current death records and to construct the national and provincial Direct Life Tables for the Iranian population. The research method is secondary data analysis and a cross-sectional approach is adopted to analyze the data. The population and death data are taken from the Statistical Center of Iran (SCI) and NOCRI, respectively. The statistical population includes all provinces of Iran in the 2016 census. The results show that the current death registration coverage for men and women is 86% and 75%, respectively, at the national level during 2011-2016. Accordingly, every male and female live birth born in Iran during that period of time is expected to live 72.8 and 74.6 years, respectively if the living standards remain stable. At the provincial level, the province of Sistan and Baluchistan has the lowest coverage level of death registration as well as the lowest life expectancy at birth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Life Table
  • Life Expectancy at Birth
  • Registration Data
  • Death Registration Coverage
  • Iran

مراجع

  • ابدی علیرضا (1378). "بررسی مشکلات ثبت مرگ‌ومیر و علل مربوطه در کشور و ارائه‌ی راهکارهای مناسب"، فصلنامه‌ی ‌‌‌جمعیّت، شماره‌ی 29 و 30، صص 110-93.
  • ابدی، علیرضا، محمّد کاظم، فاطمه اسلمی، حمید علوی و ناصر بهنام‌پور (1385). "برآورد میزان ‌‌‌مرگ‌ومیر خام کشور با استفاده از روش‌های گیر و بازگیر بر اساس اطّلاعات شهر گرگان"، فصلنامه پایش، سال هشتم، شماره‌ی اوّل،‌ صص 16-11.
  • امیرخسروی، ارژنگ و یدالله فرهادی (1373). "وضعیّت ثبت رویدادها و سطح مرگ‌و‌میر: مطالعه‌ی موردی شهرستان دامغان"، فصلنامه‌ی ‌‌‌جمعیّت، شماره‌ی 7، صص 21-1.
  • آقا، هما (1387). محاسبه‌ی جدول عمر خلاصه و کامل استان‌های ایران برای سال 1385، طرح پژوهشی مصوّب مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیّتی آسیا و اقیانوسیه، تهران.
  • ترکاشوند مرادآبادی، محمّد (1396). تحلیل حسّاسیت و بازآزمون روش‌های ارزیابی ثبت مرگ بزرگسالان (با استفاده از داده‌های استان‌های ایران طیّ 85-1375 و 90-1385)، رساله‌ی دکتری جمعیّت‌شناسی، دانشکده‌ی علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
  • ترکاشوند مرادآبادی، محمّد و حسن فلّاح (1399). "ارزیابی پوشش ثبت فوت در سازمان ثبت احوال ایران: مورد مطالعه استان یزد"، سال 1395. جامعه‌شناسی کاربردی، 31(3): 21-34.
  • حسینی، حاتم، محمّد ترکاشوند مرادآبادی و عاطفه عزیزی شاکر (1399). "الگوهای سنّی مرگ‌ومیر در استان‌های ایران و تطبیق آنها با جدول‌های عُمر مدل"، دوفصلنامه مطالعات جمعیّتی، 6 (2)، 263-291.
  • حقّانی، حمید و محمود مرادی مقدّم (1384). اولویّت‌ها در علل و عوامل کم‌ثبتی و دیرثبتی فوت، طرح پژوهشی مصوّب سازمان ثبت احوال، دفتر آمار و اطّلاعات ‌‌‌جمعیّت، تهران.
  • حقّانی، حمید و محمود مرادی مقدّم (1385). بررسی تأثیر عوامل درون و برون سازمانی بر وضعیّت ثبت وقایع حیاتی با تأکید بر آمارهای ولادت و فوت، طرح پژوهشی مصوّب سازمان ثبت احوال، دفتر آمار و اطّلاعات ‌‌‌جمعیّت، تهران.
  • رحمانی، علی‌اکبر (1373). بررسی مشکلات نظام سنّتی ثبت احوال در ایران با هدف تحوّل و نوآوری، طرح پژوهشی مصوّب سازمان ثبت احوال، دفتر آمار و اطّلاعات ‌‌‌جمعیّت، تهران.
  • رشیدی، ابراهیم (1381). بررسی و مقایسه‌ی روند ثبت مرگ و محاسبه‌ی نرخ آن در کشور، مجموعه‌ی مقالات نخستین سمینار انجمن ‌‌‌جمعیّت‌شناسی ایران، تهران: انجمن جمعیّت‌شناسی ایران، بهمن 1381.
  • زنجانی، حبیب‌الله (1372). "بررسی مرگ‌و‌میر در ایران از داده‌های ثبت احوال"، فصلنامه‌ی جمعیّت، شماره‌ی 3 و 4، صص 78-67.
  • زنجانی، حبیب‌الله (1392). ارزیابی ثبت اطّلاعات وقایع حیاتی (ولادت، فوت و مهاجرت‌های داخلی) مکان محور، طرح پژوهشی مصوّب سازمان ثبت احوال، دفتر آمار و اطّلاعات ‌‌‌جمعیّت، تهران.
  • زنجانی، حبیب‌الله، نوراللهی طه (1375). "جدول‌های مرگ‌ومیر ایران"، فصلنامه‌ی تأمین اجتماعی، سال دوّم، شماره‌ی اوّل، صص 72-55.
  • سرایی، حسن (1391). جمعیّت‌شناسی و جمعیّت ایران، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیّتی آسیا و اقیانوسیه.
  • شریفی، منصور (1388). بررسی علل تأخیر بیش از یک‌ سال از وقوع رویداد تا ثبت وقایع حیاتی ولادت و فوت در زمان ثبت، طرح پژوهشی مصوّب سازمان ثبت احوال، دفتر آمار و اطّلاعات ‌‌‌جمعیّت، تهران.
  • شکوهمند، معصومه (1390). "بررسی عوامل مؤثّر بر ثبت دیرهنگام ولادت و فوت در شهرستان اهواز"، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جمعیّت‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر.
  • علیزاده، مرجان (1389). "ارزیابی و مطالعه‌ی نقش عوامل سازمانی و غیر سازمانی بر پوشش ثبتی مرگ و میر در سال 1386"، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
  • عینی زیناب، حسن، علی ساجدی، زهرا رضائی، طه نورالّلهی، علیرضا زاهدیان، اردشیر خسروی و فریده شمس قهفرّخی (1393). مدل‌سازی و پیش‌بینی مرگ‌ومیر در ایران: 1420-1375، تهران: پژوهشکده‌ی آمار.
  • قدرتی، شفیعه (1393). "سطح و الگوی مرگ‌ومیر در ایران با تأکید بر عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با آن"، رساله‌ی دمتری جمعیّت‌شناسی، دانشکده‌ی علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
  • کارگر راضی، مهدی (1388). بررسی علل دیرثبتی و کم‌ثبتی رویدادهای حیاتی در استان خراسان رضوی، طرح پژوهشی مصوّب پژوهشکده‌ی تحقیقات توسعه‌ی فناوری،‌ خراسان رضوی.
  • کوششی، مجید (1397). جداول عُمر کشور در سال 1395 بر اساس آمارهای ثبت مرگ در ایران، پژوهشکده‌ی بیمه، گروه پژوهشی بیمه‌های اشخاص، گزارش پژوهشی سفارشی بیمه‌ی مرکزی ج.ا.ایران: شماره‌ی 8.
  • کوششی، مجید و محمّد ترکاشوند (1396). "بررسی انطباق الگوی سنّی مرگ‌ومیر در ایران با جداول عمر مدل"، دو فصلنامه‌ی ایرانی مطالعات جمعیّتی، دوره‌ی 3، شماره‌ی 1، صص 63-39.
  • کوششی، مجید، محمّد ترکاشوند و مرجان علیزاده (1393). تهیّه و توسعه‌ی راهنمای اندازه‏گیری شاخص‌های مرگ‏ومیر و آزمون مدلی برای پوشش کامل و به‌هنگام آمار ثبت فوت کشور (استان‏ها و شهرستان‏های 100 هزار نفری و بیشتر ایران)، طرح پژوهشی با حمایت سازمان ثبت احوال کشور و صندوق ‌‌‌جمعیّت ملل متّحد، تهران.
  • لاریجانی، ایرج (1387). بررسی دیرثبتی رویدادهای حیاتی ولادت و فوت و عوامل اجتماعی مؤثّر بر آن در شهرستان قزوین، طرح پژوهشی مصوّب سازمان ثبت احوال، دفتر آمار و اطّلاعات ‌‌‌جمعیّت، تهران.
  • محمودیان، حسین، مجید کوششی، محمّد ترکاشوند و مرجان رشوند (1391). بررسی و مقایسه‌ی ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی استان‌های کشور با تأکید بر شاخص‌های ‌‌‌جمعیّتی: طرح پژوهشی با حمایت سازمان ثبت احوال کشور و دانشگاه تهران در برنامه‌ی صندوق ‌‌‌جمعیّت و توسعه، تهران.
  • مرکز آمار ایران (1397). تارنمای مرکز آمار ایران، در دسترس در: amar.org.ir/news/ID/5328
  • مؤمن‌طایفه، معصومه (1388). "مطالعه‌ی دیرثبتی رویدادهای زیستی ولادت و فوت و عوامل مؤثّر بر آن در شهرستان مشهد در سال 1388"، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
  • میرزایی، محمّد (1386). گفتاری در باب جمعیّت‌‌شناسی کاربردی، چاپ پنجم، تهران: مؤسّسه‌ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  • میریان، علی (1385). رتبه‌بندی عوامل تأخیر در ثبت ولادت و فوت، طرح پژوهشی مصوّب سازمان ثبت احوال، دفتر آمار و اطّلاعات ‌‌‌جمعیّت، تهران.
  • میرزایی، محمّد، مجید کوششی و محمّدباقر ناصری (1375). برآورد و تحلیل شاخص‏های حیاتی ـ جمعیّتی کشور در سرشماری‏های 1365 و 1370، تهران: مؤسّسه‌ی مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دانشگاه تهران.
  • یوسف، فرحت، جو. ام. مارتین و دیوید. ا. سوانسون (1396). روش‌های تحلیل جمعیّت‌شناختی، (ترجمه‌ی حاتم حسینی و میلاد بگی)، همدان: مرکز نشر دانشگاه بوعلی سینا.

 

  • Bennett, N. and S. Horiuchi (1981). "Estimating the completeness of death registration in closed populations", Population Index, 47(2): 207-221.
  • Carey, J.R (1997). "What Demographers Can Learn from Fruit fly Actuarial Models and Biology", Demography, 34(1):17-30.
  • Hill, K., D. You. and Y, Choi (2009). "Death distribution methods for estimating adult mortality: sensitivity analysis with simulated data errors". Demographic Research, 21(9): 235-254.
  • A., Taylor, R., Naghavi, M., Alan D, Lopez (2007). "Differential mortality in Iran", Population Health Metrics, 5:7, Pp. 1-15. https://doi.org/10.1186/1478-7954-5-7.
  • Lopez, A. D., Salomon, J., Ahmad, O., Murray, C. J., Mafat, D (2002). Life Tables for 191 Countries: Data, Methods and Results, World Health Organization, Global Program on Evidence for Health Policy, Discussion Paper Series No. 9.
  • Moultrie, TA., RE, Dorrington., AG, Hill., K, Hill., TM, Timaeus., B, Zaba (2013). Tools for demographic estimation, Paris: International Union for the Scientific Study of Population, demographicestimation.iussp.org.
  • Nathanson, C.A (1984). "Sex Differences in Mortality", Annual Review of Sociology, 10:191-213.
  • Preston, S. and Hill, K (1980). "Estimating the completeness of death registration", Population Studies, 34(2), 349-366.
  • Rogers, R.G., R.A, Hummer., C.B, Nam (2000). Living and Dying in the USA: Social, Behavioral, and Health Differentials in Adult Mortality, New York: Academic Press.
  • Spijker, J.J.A (2004). Socioeconomic Determinants of Regional Mortality Differences in Europe, Dutch University Press, Amsterdam, Netherlands.
  • United Nations (1983). Manual X: Indirect Techniques for Demographic Estimation, New York.
  • Waldron, I (1994). Contributions of Biological and Behavioral Factors to Changing Sex Differences in Ischemic Heart Disease Mortality, In: Premature Adult Mortality in Developed Countries, Edited by A. Lopez, T. Valkonen, & G. Caselli, London: Oxford University Press.
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
دوره 15، شماره 30
مهر 1399
صفحه 75-105

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 04 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 22 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار