تحلیل کیفی کُنش فرزندآوری زوج‌های عرب شهر اهواز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جمعیت شناسی، دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا

3 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور (بوکان)

4 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

امروزه باروری، به عنوان یکی از سه عنصر اصلی تغییرات جمعیّت، به یکی از مسائل مهمّ جامعه‌ی ایران تبدیل شده است. پژوهش‎های گسترده‌ای در زمینه‌ی شناخت تعیین‌کننده‌های باروری صورت گرفته است. با این‌حال، فهم عمیق پدیده‌ی باروری مستلزم مطالعه‌ی بُعد معنایی آن است؛ بُعدی که بیانگر فهم و تفسیر مردم از جهان اجتماعی خود، وقایع و شرایط و نیروهای موجود در آن و پیوندشان با فرزندآوری است. برخلاف بیش‌تر پژوهش‎های پیشین که کمّی بوده و با اتّخاذ موضِع بیرونی به تبیین باروری پرداخته‌اند، این مقاله با روش کیفی و با تمرکز بر کُنش‌های فرزندآوری و معنای آن نزد کُنشگران درصدد است تا به آن بخش مغفول از این نوع کُنش‌ها بپردازد. نتایج این بررسی که با بهره‌گیری از رویکرد نظریه‌ی زمینه‌ای و از طریق مصاحبه‌ی عمیق با 20 زوج از عرب‌های شهر اهواز انجام شده حاکی از آن است که سه نوع رویکرد معنایی ازکُنش فرزندآوری بر اساس نحوه‌ی تأثیر زمینه‌ی کُنش، معانی اطلاق‌شده به فرزندآوری و بروز عملی این کُنش قابل تشخیص است که عباتند از: فرزندآوری به عنوان یک کُنش التیام‎بخش ـ ترمیمی، فرزندآوری به عنوان یک کُنش آینده‎نگرانه ـ اندیشمندانه، فرزندآوری به عنوان یک کُنش محدود‏کننده ـ امنیّتی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Qualitative Analysis of Childbearing Action of Arab Spouses in Ahwaz City

نویسندگان [English]

  • Hatam Hosseini 1
  • Soleiman Pakseresht 2
  • Mehdi Rezaei 3
  • Maryam Mehrganfar 4
1 Associate Professor in Demography, Bu-Ali Sina University
2 Associate Professor in Sociology, Bu-Ali Sina University
3 Assistant Professor in Demography, Payame-Noor University (Bookan)
4 MA in Sociology, Bu-Ali Sina University
چکیده [English]

Fertility is one of the main three factors which affects the population changes. Curranty, it is accounted as a social problem in Iranian society. Although lots of quantitative researches have ever been conducted to illustrate the determinants of fertility in Iran, but deep perception of fertility needs to study its meaning dimension too. Studding the dimension uncovers the people’s interpretation of their social world, events, conditions and forces which are related to their childbearing action. Methodologically, this study adopted a qualitative approach to concentrate deeply on childbearing action and its meaning to the actors. Grounded theory is the main method to analyze the data. The data has been collected via 20 deep interview with Arab couples in Ahwaz city. The results show that according to content of childbearing action, attributed meanings to the action, and realization of this action, three meaning approaches are emerged: childbearing as a consolidate-amendable action, childbearing as a perceptive-reflexive action, and finally childbearing as a limitation and secured action.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fertility
  • Grounded Theory
  • Qualitative Method
  • Childbearing Action
  • Arabs
  • Ahwaz
پرنده، پریوش (1372) بررسی تفاوت‎های استانی در باروری اقوام، فصلنامهی جمعیّت، شماره‎ی 5 و 6، صص 58-27.
حسین‌زاده، علی حسین؛ صدیقه نوح‌جاه؛ مهرداد شریفی (1389) بررسی الگوی باروری و استفاده از روش‌های تنظیم خانواده در بین اقوام مختلف شهرستان اهواز در سال 1388، فصلنامهی تخصّصی علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر، سال چهارم، پیش‎شماره‌ی هشتم، صص 96-67.
حسینی، حاتم؛ امیرهوشنگ مهریار (1385) قومیّت، نابرابری آموزشی و باروری، نامه‌ی انجمن جمعیّت‌شناسی ایران، سال یکم، شماره‌ی 1، صص 167-141.
حسینی، حاتم؛ محمّدجلال عبّاسی شوازی (1388) تغییرات اندیشه‌ای و تأثیر آن بر رفتار و ایده‌آل‌های باروری زنان کُرد و تُرک، پژوهش زنان، دوره‌ی 7، شماره‌ی 2، صص 84-55.
حسینی، حاتم؛ محمّدجلال عبّاسی شوازی (1390) تعیین‌کننده‌های بلافصل باروری زنان کُرد و تُرک شهرستان ارومیه: کاربرد روش تجزیه‌ی بونگارت، مجلّه‌ی مطالعات اجتماعی ایران، دوره‌ی چهارم، شماره‌ی 2، (شماره‌ی پیاپی 10)، صص 48-23.
حسینی، حاتم؛ بلال بگی (1392) فرهنگ و فرزندآوری: بررسی تمایلات باروری زنان کُرد شهر مهاباد، مجلّه‌ی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، سال پانزدهم، زمستان 1391، شماره‌ی 58، صص 161-121.
رضائی، مهدی (1390) مطالعه‏ی زمینه‏های کم‏فرزندآوری در کردستان ایران، رساله‎ی دکتری در رشته‎ی جمعیّت‎شناسی؛ دانشکده‎ی علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
سیف‌اللّهی، حجّت‌الله (1374) تمایل مادران استان‌های مختلف کشور به افزایش فرزند بیشتر بر حسب زبان و تعداد فرزند، مجلّهی علمی و پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزّهراء، شماره‌ی 13 و 14، صص 193-175.
عبّاسی شوازی، محمّدجلال؛ رسول صادقی (1385) قومیّت و باروری: تحلیل رفتار باروی گروه‌های قومی در ایران، نامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی 29، صص 58-29.
عبّاسی شوازی، محمّدجلال؛ حاتم حسینی (1388) تفاوت‌های قومی باروری در ایران: روندها و عوامل مؤثّر بر آن، ،مجلّه‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی هشتم، شماره‌ی 4، صص 36-3.
عبّاسی شوازی، محمّدجلال؛ حاتم حسینی (1386) قومیّت و باروری: آزمون فرضیه‌های رقیب برای تبیین تحوّلات باروری در شهرستان ارومیه، نامه‌ی انجمن جمعیّت‌شناسی ایران، سال دوّم، شماره‌ی 4، صص 41-5.
گلیسر، بارنی؛ جولیت کوربین (1386) مبانی روش تحقیق کیفی: نظریه‌ی مبنایی، ترجمه‌ی بیوک محمّدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
محمّدپور، احمد (1389) ضد روش 1، تهران، جامعه‏شناسان.
محمودیان، حسین؛ محمّدپور، احمد؛ مهدی رضایی (1388) زمینه‌های کم‎فرزندآوری در استان کردستان: مطالعه‌ی موردی شهر سقز، نامه‌ی انجمن جمعیّت‌شناسی ایران، شماره‎ی 8، صص 122-85.
محمودیان، حسین؛ مهدی رضایی (1391)کم‏فرزندآوری به مثابه خودحمایتی: مطالعه‎ی موردی زنان کُرد، مطالعات راهبردی زنان، سال چهاردهم، بهار 1391، شماره‎ی 55
Glaser, B. (1978) Theoretical Sensitivity, California, Sociology Press.
Greenhalgh, S., Edwin A. Winckler (2005) Governing China's Population, From Leninist to Neoliberal Biopolitics, Stanford, Stanford University Press.
Matteson, P. S. (1991) Advocating for Self: A Grounded Theory of Women's Process of fertility Regulation, Boston College.
Minorska, M. (2008) Fertility Choices in Poland: Quality, Quantity, and Individualization, Max Plank Institute for demographic Research.
Morse, Janic M. (2001) “Situating Grounded Theory within Qualitative Inquiry.” in Rita. Shereiber, and Phyllis. Noerager Stern, (eds.), Using Grounded Theory in Nursing. New York: Springer Publishing Co.
Neuman, L. (2006) Social Research Methods, Third Edition, London: Allyn and Bacon.
Strauss, A., Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research, London: Sage Publications.
Van de Kaa, D.J. (2001). "Postmodern Fertility Preferences: From Changing Value Orientation to New Behavior." In R.A. Bulatao & J.B. Casterline (eds). Global Fertility Transition. Population and Development Review 27(Supp.): 290-331.