رابطه هویت جنسیتی بازاندیشانه با رفتار باروری زنان: مورد مطالعه زنان دارای همسر مناطق شهری شهرستان کاشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جمعیت‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جمعیت شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 دانشیار جامعه شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

گسترش مدرنیته و جهانی‌شدن، به تنوع منابع هویت‌ساز و بازاندیشی در هویت‌های پیشین در بین زنان منجر شده است. روش این پژوهش، پیمایش و داده‌های تحقیق، با انتخاب 385 نفر از زنان همسردار 18-44 سال در نقاط شهری شهرستان کاشان براساس روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای گردآوری شده است. یافته‌ها حکایت از آن دارد که در تمامی ابعاد هویت جنسیتی مورد مطالعه به جز متغیرهای هویت مادری و مدیریت ظاهر بدن؛ میانگین نمره زنان بالاتر از میانگین مورد انتظار بوده است. تحلیل چندمتغیره نشان داد که از بین تمامی متغیرهای نگرشی هویت بازاندیشانه، تنها نوع نگرش به هویت مادری بر رفتار باروری زنان اثرگذار بود؛ به‌گونه‌ای ‌که به موازاتِ مدرن‌تر شدن آن، باروری زنان مورد مطالعه کاهش می‌یابد. همچنین نتایج تحلیل‌مسیر، بیانگر نقش واسطه‌ای و محوری هویت مادری در اثرگذاری غیرمستقیم برخی از متغیرهای هویت جنسیتی بر رفتار باروری بود. این یافته ضرورت توجه به هویت مادری را دوچندان می‌کند. ازآنجایی‌که زنـان هویت خود را همچون گذشته در خانواده، نقش مادری و فرزنـددار شـدن خلاصه نمی‌کنند؛ توصیه می‌شود گسترش تسهیلات و برنامه‌های حمایتی از مادران و کاهش تعارضات بین نقش‌‌ مادری با سایر منابع هویت‌ساز جدید زنان مانند اشتغال و تحصیلات در دستور کار سیاست‌های جمعیتی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between Reflexivity Gender Identity and Women's Fertility: A Study among Married Women in Urban Areas of Kashan County, Iran

نویسندگان [English]

  • Ahmad Dorahaki 1
  • Masoumeh Akhwan Armaki 2
  • Shirin Ahmadnia 3
1 Assistant Professor, Department of Demography, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 Master of Demography, Allameh Tabataba'i University University, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Sociology, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The expansion of modernity and globalization has led to the diversity of identity sources and reflexivity of identities of the past among women. The method of this research is survey and by selecting 385 married women aged 18-44 years in urban areas of the city of Kashan by the multi-stage cluster sampling method. The results of this research indicate that in all dimensions of gender identity studied except for maternal identity and body image management, the average score of women is higher than the expected average. Multivariate analysis showed among all the attitude variables related to the reflexivity identity, only the attitude toward maternal identity had an effect on women's fertility; The fertility of the studied women decreases as it become more modern. Also, the results of the path analysis indicated the mediating and central role of maternal identity in the indirect effect of some other gender identity variables on fertility. This issue highlights the importance of the attitude towards maternal identity. Since women don't summarize their identity as in the past in family, the motherhood role and having children, it is recommended that expansion of facilities and support programs for mothers and reduction of conflicts between the motherhood role and other sources of new identity of women such as employment and education should be placed on the agenda of population policies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fertility
  • Gender identity
  • Gender attitude
  • Reflexivity
  • Kashan
احمدنیا، شیرین، شرافت، شمیم و تقی خان، کیانا (1396). هویت‌یابی متمایز دختران نسل نو با تاکید بر تحصیلات دانشگاهی. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 36، 107-122.
احمدی، علی‌یار، فیضی، میلاد و کریمی، حامد (1398). تعیین‌کننده‌های باروری زیر حد جایگزین زنان کُرد: مطالعه موردی زنان 15-49 ساله‌ی شهر سنندج. زنان و خانواده، 14(48)، 97-120.
اینگلهارت، رونالد (1373). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. (ترجمه مریم وتر)، تهران: کویر.
تقوایی‌فرد، لیلا، کریمی، مجیدرضا و راسخ، کرامت‌اله (1399). بررسی مدیریت بدن در بین زنان و تأثیر آن بر نگرش آن‌ها نسبت به باروری: مورد‌مطالعه زنان در سنین باروری شهر جهرم. زن و جامعه، 11(43)، 47-66.
جنکینز، ریچارد (1381). هویت اجتماعی، (ترجمه تورج یاراحمدی)، تهران: نشر شیرازه.
چمنی، سولماز، مشفق، محمود و شکربیگی، عالیه (1395). مطالعه‌ی چالش‌های فرزندآوری در شهر تهران با تأکید بر روش ترکیبی. مطالعات جنسیت و خانواده، 3(1)، 9-38.
حمیدی‌فر، مهدی، کنعانی، محمدامین و عبادالهی چنذانق، حمید (1395). جامعه در مخاطره و فرزندآوری: مطالعه‌ای در شهر رشت. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 21، 101-135.
خلج‌آبادی فراهانی، فریده (1396). نقش نگرش و تقسیم‌کار جنسیتی در ترجیحات و نیات باروری زنان و مردان شهر تهران. مطالعات جمعیتی، 5(3)، 95-129.
دراهکی، احمد و نوبخت، رضا (1399). تأثیر برابری‌جنسیتی درون خانواده بر قصد فرزندآوری زنان نقاط شهری استان بوشهر. زن در توسعه و سیاست، 18(1)، 151-172.
رازقی‌نصرآباد، حجیه‌بی‌بی، حسینی‌چاوشی، میمنت و عباسی شوازی، محمدجلال (1400). تأثیر نگرش و تقسیم‌کار جنسیتی روی فاصله‌ی تولد اول تا دوم در شهر تهران. جامعه‌شناسی کاربردی، 32(2)، 1-28.
رفعت‌جاه، مریم (1396). زنان جوان و بازتعریف معنا و نقش مادری: مطالعه مادران 25-40 ساله‌ی شهر ری. مجله جامعه‌شناسی ایران، 18(4)، 130-164.
رفیعی‌مقدم، فاطمه و فتحی‌آشتیانی، علی (1399). کشف عوامل بازدارنده زوجین از فرزندآوری در دهه اخیر: مرور ساختارمند. زنان و خانواده. 15(53)، 155-175.
سحابی، جلیل (1389). بررسی تأثیر بعد فرهنگی جهانی‌شدن بر هویت قومی: مطالعه موردی جوانان 15 تا 29 ساله شهرستان بوکان. مطالعه ملی، 11(1)، 135-153.
سروش، مریم و بحرانی، شعله (1392). رابطه‌ی دینداری، نگرش به نقش‌های جنسیتی و نگرش به فرزند با تعداد واقعی و ایده‌آل فرزند. زن در توسعه و سیاست، 11(2) 189-208.
شمس‌قهفرخی، مهری (1394). برابری و عدالت جنسیتی و رفتارهای باروری در شهر اصفهان. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 10(20)، 95-126.
طالبی، هانیه (1395). بررسی رابطه جهانی‌شدن فرهنگ و هویت جنسیتی بازاندیشانه زنان: مطالعه‌ای در شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه الزهرا (س): دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی.
عباسی شوازی، محمدجلال و اسمعیلی، نصیبه (1400). رسانه، فرهنگ‌سازی و باروری: شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر باروری با استفاده از روبکرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی. مطالعات راهبردی فرهنگ، 1 (1)، 17-46.
فتحی، الهام (1399). چشم انداز به باروری ایران از سال 1396 تا 1399، تهران: دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز آمار ایران.
فرشادی، فرزانه، و وثوقی، منصور (1399). تحول معنای مادری و صورت بندی فرم‌های خانواده به میانجی بسترهای پزشکی در دوران معاصر. پژوهش‌های انسان شناسی ایران، 10(20)، 259-286.
فروتن، یعقوب و کرمی، فرشاد (1395). الگوها و تعیین‌کننده‌های تمایلات فرزندآوری در ایران. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 11(21)، 71-100.
قدرتی، حسین، بوستانی، داریوش، قدرتی، اکرم و کلالی، احمد (1392). بررسی رابطه برابری‌جنسیتی در خانواده و باروری زنان: مطالعه موردی زنان متاهل 20 تا 40 ساله‌ی شهر سبزوار. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 3(11)، 75-91.
کاوه فیروز، زینب،عباسی شوازی، محمد جلال، سراج زاده، حسین و رمضی، نگار (1400). رابطۀ دینداری و ارزش‌های خانواده با تمایلات و قصد فرزندآوری در میان زنان متأهل شهر تهران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 10(2)، 587-623.
گیدنز، آنتونی (1378). جامعه شناسی، (مترجم منوچهر صبوری)، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1392). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر مدرنیته، (مترجم ناصر موفقیان)، تهران: نشر نی.
محمودیان، حسین، کوچانی اصفهان، مسعود و مقدس، حسین (1394). مصرف رسانه، مدیریت بدن و رفتار باروری: مورد‌مطالعه زنان معلم یاسوج. راهبرد فرهنگ. 8(31)، 173-196.
محمودیان، حسین، و رضایی، مهدی (1391). زنان و کنش کم فرزندآوری: مطالعه‌ی موردی زنان کُرد. مطالعات راهبردی زنان. 14(55)،173-225.
مدیری، فاطمه (1396). بررسی مقایسه‌ای تأثیر دینداری و نگرش‌های جنسیتی بر قصد فرزندآوری به تفکیک جنسیت در شهر تهران. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 8(32)، 171-202.
مرکز آمار ایران (1395)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور. تهران.
Arpino, B., Esping-Andersen, G., & Passim, L. (2015), How Do Changes in Gender Role Attitudes Towards Female Employment Influence Fertility? A Macro-Level Analysis. European Sociological Review, 31(3): 370-382.    
Dommermuth, L., Hohmann-Marriott, B., & Lappegard ,T. (2013). Gender equality in the family and childbearing. Discussion Papers, No. 759, Statistics Norway, Research Department, Oslo.
Golmakani, N., Fazeli, E., Taghipour, A., & Shakeri, M.T. (2015). Relationship between gender role attitude and fertility rate in women referring to health centers in Mashhad. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 20 (2): 269-274.
Inglehart, R (1971). The Silent Revolution in Europe: Intergenerational Change in Post-industrial Societies. American Political Science Review, 65: 991-1017.
Lappegard, T., Neyer, G., & Vignoli , D. (2021). Three dimensions of the relationship between gender role attitudes and fertility intentions. Genus, 77(15): 2-26.
Lesthaeghe, R. (2010). The Unfolding Story of the Second Demographic Transition, Population and Development Review, 36(2): 211-251.
McQuillan, J. Greil, A.L. Shreffler, K.M & Bedrous. A.V. (2015). The Importance of Motherhood and Fertility Intentions among U.S. Women. Sociological Perspectives.. 58(1): 20–35.
Miettinen, A. Basten, S., & Rotkirch, A. (2011). Gender equality and fertility intentions revisited: evidence from finland. Demographic Research, 24 (20): 469-496.
Mitchell, D & Gray. E. (2007). Declining fertility: Intentions, attitudes and aspirations. Journal of Sociology; 43: 23-44.
Sobot, A. (2019). Is the overturn of gender stereotypres the key to fertility increase in Serbia?. Sociological Review, 3: 1217-1240.
The World Bank (2021). Total Fertility Rate Report. https://worldpopulationreview.com/country-rankings/total-fertility-rate
Yoon, S-Y. (2016). Is gender inequality a barrier to realizing fertility intentions? Fertility aspirations and realizations in South Korea. Asian Populatin Studies, 12(2): 203–219.
‌Zhou, M. (2017). Motherhood, employment, and the dynamics of women’s gender attitudes. Gender and Society, 31(6), 751-776.‌