عوامل مؤثر بر سبک زندگی سلامت‌محور بازنشستگان (مورد مطالعه: بازنشستگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جمعیت‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بازنشستگی بخش اجتناب ناپذیر زندگی کاری بعضی از افراد شاغل به خصوص شاغلین در مراکز دولتی است که می‌تواند تغییراتی در الگوی زندگی روزمره آنها ایجاد کند و بر سلامت آنها اثر گذار باشد. این تاثیر گذاری بر همه افراد به یک اندازه نیست بلکه با توجه به مولفه های جمعیتی ، اجتماعی و فرهنگی متفاوت است. پژوهش حاضر سبک زندگی سلامت محور بازنشستگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران( هما) را با استفاده از روش پیمایش و حجم نمونه 321 نفر با روش نمونه گیری منظم طبقه بندی مورد بررسی قرار داده است . داده‌ها با پرسشنامه ساختار یافته جمع آوری شده است. در این پژوهش برخی از ابعاد زندگی سلامت محور شامل مصرف الکل و کشیدن سیگار، عادات غذایی، تغذیه مناسب و استفاده از توصیه های پزشکی مورد بررسی قرار گرفته است. متغیر های تاهل، سرمایه اجتماعی ، شرایط خانواده و رضایتمندی و نداشتن بیماری های روانی در دوران بازنشستگی رابطه معناداری با سبک زندگی سلامت محور دارد و 35 درصد از تغییرات آن را تبیین می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Healthy Lifestyle of Retirees (Case Study: Retirees of the Airline of the Islamic Republic of Iran)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mirzaie 1
  • Seyed Reza Mirkhani 2
1 Professor, Department of Demography, University of Tehran, Tehran, Iran
2 M.A. in Demography, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Retirement is an inevitable part of working life for some working people, especially those working in government centers, which can lead to changes in their daily life pattern and affect their health. This effect is not the same on all people, being different based on demographic, social and cultural components. This Research has investigated the health-oriented lifestyle of the retirees of the Airline of the Islamic Republic of Iran (Homa) using a survey and a sample size of 321 people. This research has investigated some aspects of healthy life, including alcohol and smoking, eating habits, proper nutrition and the use of medical recommendations. The variables of marital status, social capital, family conditions, satisfaction and lack of mental illness during retirement have a significant relationship with health-oriented lifestyle and explains 35% of its variations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Healthy lifestyle
  • Satisfaction
  • Social capital
  • Mental health
  • Retirement
جمشیدی‌ها غلامرضا و پرستش‌، شهرام (۱۳۸۶) "دیالکتیک منش و میدان در نظریه عمل پی‌یربوردیو"، نامه علوم اجتماعی، شماره 30 صص ۳۲ – ۱
رتیزر،‌ جورج (۱۳۸۸) نظریه جامعهشناسی در دوران معاصر (ترجمه محسن ثلاثی)، تهران: انتشارات علمی
زاده‌غلام، زهرا (1389) اشتغال بازنشستگان جوان (ضرورت چگونگی)، تهران: واحد مطالعات و تحقیقات بیمه‌ای موسسه حسابرسی صندوق بازنسشتگی کشوری
سراج‌زاده حسین، جواهری فاطمه؛ ولایتی خواجه سمیه (1392) " دین و سلامت: آزمون اثر دینداری بر سلامت در میان نمونه‌ای از دانشجویان"، جامعه‌شناسی کاربردی، شماره 1، صص 75-77
شمسی، لقمان (1389) "مطالعه سبک زندگی سلامت‌محور در شهرستان بوکان، استان آذربایجان غربی" پایان‌نامه کارشناسی جامعه‌شناسی، دانشگاه تبریز، دانشکده ادبیات علوم انسانی.
عسکری‌ندوشن، عباس، علی روحانی، و عابدی‌دیزناب، محدثه (1397) "مسأله‌مندی زمان در ‌دوران بازنشستگی: کاوشی کیفی از مسأله فراغت در میان مردان بازنشسته شهر ‌تبریز"، نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، شماره26، صص 153-119.
علیزاده‌اقدم، محمدباقر (1388) "مطالعه سبک زندگی سلامت‌محور شهروندان: امید‌ها و بیم‌ها"، پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی
غفاری، غلامرضا (1387) "سازه سرمایه فرهنگی و منابع مولد آن" رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 2، صص: 12-21.
فاضلی محمد (1382) مصرف و سبک زندگی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
فتاحی‌پور، احمد (1365) نهادهای اصلی اجتماعی، انتشارات امیر کبیر
قاسمی وحید؛ ربانی رسول؛ ربانی خوراسگانی علی و علیزاده اقدم، محمدباقر (۱۳۸۷) "تعیین‌کننده‌های ساختاری و سرمایه‌ای سبک زندگی سلامت‌محور" مسائل اجتماعی ایران، شماره 63، صص: 211-182
کرایب، یان (1383) نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس (ترجمه عباس مخبر)، تهران: انتشارات آگاه.
کردزنگنه، جعفر (1388) مؤلّفه‌های جمعیتی و اجتماعی سبک زندگی سلامت‌محور در شهر تهران، پایان‌نامه دکتری جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
کوششی مجید (1387) "شبکه حمایت خانوادگی‌، ترتیبات زندگی و سلامت سالخوردگان در بستر گذار جمعیتی" پایان‌نامه دکتری جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی
کوششی مجید، سعیدی، علی‌اصغر، پروایی‌هره‌دشت، شیوا (1392)، "تأثیر حمایت‌های اجتماعی غیررسمی بر کیفیت زندگی سالمندان بازنشسته به مثابه یک مسئله‌ی اجتماعی: مطالعه صندوق تأمین اجتماعی و صندوق صنعت نفت،" مسائل اجتماعی ایران شماره 1، صص 130-109
گیدنز، آنتونی (۱۳۸۶)، جامعه‌شناسی (ترجمه منوچهر صبوری‌کاشانی)، تهران: نشرنی
مسعودنیا، ابراهیم (1389)، جامعهشناسی پزشکی تهران: انتشارات دانشگاه تهران
مکوندی، بهنام؛ حیدرئی، علیرضا و ولی‌زاده، شاهرخ (1391)، "مقایسه سلامت روانی و ناامیدی در پرسنل بازنشسته و در شرف بازنشستگی یک شرکت صنعتی در استان خوزستان" یافته‌های نو در روان‌شناسی، سال 7، شماره23، صص160-149.
میرزائی محمد و کردزنگنه جعفر (۱۳۸۹)، "تفاوت‌های جنسی و سنی سبک زندگی سلامت‌محور در شهر تهران" نامه انجمن جمعیتشناسی ایران. شماره 10، صص: 147-110.
میرزائی محمد، (۱۳۸۴) جمعیت و توسعه با تأکید بر ایران (ده مقاله)، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
نوبهار منیر، (۱۳۹۲)، "سازگاری با بازنشستگی؛ یک مطالعه مروری"، روان پرستاری. شماره 2، صص: 38-53.
نوبهار منیر، احمدی فضل الله، الحانی فاطمه؛ خشکناب مسعود فلاحی (1392)؛ "تعیین تجارب پرستاران بازنشسته از وضعیت سلامتی طی دوران بازنشستگی: تحلیل محتوا"، تحقیقات کیفی در علوم سلامت. شماره 1، صص: 21-32.
نوبهار منیر؛ احمدی فضل الله، الحانی فاطمه؛ خشکناب مسعود فلاحی (۱۳۹۱)، "چالش‌های موجود در انتقال به بازنشستگی از دیدگاه پرستاران بازنشسته: شوک و ناباوری،" تحقیقات کیفی علوم سلامت. شماره 2، صص: 112-121.
نوبهار، منیر (۱۳۹۱)، "تجربه پرستاران بازنشسته از بازنشستگی: یک مطالعه کیفی"، مدیریت ارتقا سلامت، شماره 4، صص: 80-69.
Cockerham, W. C. (1997). The Social Determinants of the Decline of Life Expectancy in Russia and Eastern Europe: A Lifestyle Explanation. Journal of Health and Social Behavior, 38(2), 117–130. https://doi.org/10.2307/2955420
Cockerham, W. C. (2000). Health lifestyles in Russia. Social Science and Medicine, 51(9), 1313-1324. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(00)00094-0
Cockerham, W. C. (2005). Health lifestyle theory and the convergence of agency and structure. Journal of Health and Social Behavior, 46(1), 51–67. https://doi.org/10.1177/002214650504600105
Cockerham, W. C., Hinote, B. P., & Abbott, P. (2006). Psychological distress, gender, and health lifestyles in Belarus, Kazakhstan, Russia, and Ukraine. Social Science and Medicine, 63(9), 2381–2394. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2006.06.001
Cockerham, W. C., Hinote, B. P., Cockerham, G. B., & Abbott, P. (2006). Health lifestyles and political ideology in Belarus, Russia, and Ukraine. Social Science and Medicine, 62(7), 1799–1809. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2005.08.024
Hamilton, V. H., Merrigan, P., & Dufresne, É. (1997). Down and out: estimating the relationship between mental health and unemployment. Health economics, 6(4), 397-406. https://doi.org/10.1002/(sici)1099-1050(199707)6:4<397::aid-hec283>3.0.co;2-m
Hockey, G. R. J. (1993). Cognitive-energetical control mechanisms in the management of work demands and psychological health. In A. D. Baddeley & L. Weiskrantz (Eds.), Attention: Selection, Awareness, and Control: A Tribute to Donald Broadbent (pp. 328–345). Clarendon Press/Oxford University Press.
Lo, R., & Brown, R. (1999). Stress and adaptation: preparation for successful retirement. The Australian and New Zealand Journal of Mental Health Nursing, 8(1), 30–38. https://doi.org/10.1046/j.1440-0979.1999.00127.x
Martin, J. L. (2003). What is field theory?, American Journal of Sociology, 109(1), 1-49. https://doi.org/10.1086/375201
Omran, A. R. (1971). The Epidemiologic Transition: A Theory of the Epidemiology of Population Change. The Milbank Memorial Fund Quarterly, 49(4), 509–538. https://doi.org/10.2307/3349375
Ramlagan, S., Peltzer, K., & Phaswana-Mafuya, N. (2013). Social capital and health among older adults in South Africa. BMC Geriatrics, 13(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/1471-2318-13-100
Rogers, G. R. (1995). Marriage, sex, and mortality. Journal of Marriage and the Family, 57(2): 515-526.   http://doi.org/10.2307/353703
Williams, K., & Umberson, D. (2004). Marital status, marital transitions, and health: A gendered life course perspective. Journal of Health and Social Behavior, 45(1), 81-98. https://doi.org/10.1177/002214650404500106
Zantinge, E. M., van den Berg, M., Smit, H. A., & Picavet, H. S. J. (2014). Retirement and a healthy lifestyle: opportunity or pitfall? A narrative review of the literature. The European Journal of Public Health, 24(3), 433-439. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckt157