%0 Journal Article %T تک‌فرزندی و تعیین‌کننده‌های آن در ایران %J نامه انجمن جمعیت شناسی ایران %I انجمن جمعیت شناسی ایران %Z 2008-3742 %A فروتن, یعقوب %A بیژنی, حمیدرضا %D 2020 %\ 04/20/2020 %V 15 %N 29 %P 265-291 %! تک‌فرزندی و تعیین‌کننده‌های آن در ایران %K تک‌فرزندی %K نگرش‌های جمعیت‌شناختی %K شکاف نسلی %K نگرش جنسیتی %K دینداری %K ایران %R 10.22034/jpai.2020.243926 %X در این تحقیق، الگوها و تعیین‌کننده‌های مرتبط با "تک‌فرزندی" را مورد مطالعه قرار داده‌ایم که به‌عنوان یکی از عمده‌ترین جنبه‌های فرآیند موسوم به "تغییر شکل ویژگی‌های جمعیت‌شناختی" در جوامع معاصر محسوب می‌شود. پژوهش‌های اندکی در ایران بر موضوع تک‌فرزندی متمرکز شده‌اند که آنها نیز عمدتا به تک‌فرزندی در چارچوب پدیده کم‌فرزندی پرداخته‌اند. تحقیق حاضر، نه‌تنها جزو معدود تحقیقاتی است که موضوع تک‌فرزندی را کانون توجه قرار داده، بلکه در زمره نخستین تحقیقاتی است که به‌طور همزمان هر دو بعد  "باروری تحقق یافته" معطوف به متاهلین  "دارای 1 فرزند" و بعد "باروری مطلوب" معطوف به متاهلین "خواهان 1 فرزند"  را مطالعه می‌کند. نمونه تحقیق حاضر را 2557 نفر مردان و زنان ازدواج‌کرده 30 ساله به‌بالا در نقاط شهری و روستایی شهرستان‌های منتخب ایران تشکیل می‌دهند. مطابق یافته‌ها، نه تنها الگوی تک‌فرزندی چندان مورد اقبال عمومی و پذیرفتنی نیست، بلکه نسبت متاهلین "خواهان 1 فرزند" به میزان نیمی از نسبت متاهلینی است که "دارای 1 فرزند" هستند. نتایج نشان می‌دهد در جامعه معاصر ما، تک‌فرزندی نه به‌عنوان یک الگوی موردانتظار و خواسته ذهنی افراد و خانواده‌ها، بلکه عمدتا متاثر از تعیین‌کننده‌های خارج از ذهنیت و خواست آنان و تحت تاثیر شرایط اقتصادی اجتماعی است. برهمین اساس، اجرای برنامه‌ریزی‌های مناسب و سیاستگذاری‌های کلان در زمینه برطرف کردن دغدغه‌ها و دشواری‌های فرزندآوری به‌ویژه در عرصه فرصت‌های شغلی و اقتصادی به‌منظور محقق کردن پتانسیل‌های امیدوارکننده حدجایگزینی باروری در بین افراد و خانواده‌ها ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. %U https://www.jpaiassoc.ir/article_243926_d523eb7aa09d4bc747c129203a611bf9.pdf