نقش تغییرات سن و علت مرگ در افزایش امید زندگی در ایران در دهه اخیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد

2 استادیار گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران

3 دانشیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد

4 استادیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

چکیده

این مطالعه در تلاش است تا سهم گروه‌های سنی و علل مرگ‌ومیر در افزایش امید زندگی در ایران در دهه اخیر را محاسبه کند. داده­های مرگ‌ومیر از سامانه ثبت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شده است. میزان مرگ‌ومیر کودکان با استفاده از روش رویکرد نسلی بین دو سرشماری و مرگ‌ومیر بزرگسالان با استفاده از روش بنت - هوریوشی اصلاح شده است. نتایج نشان داد که طی دهه اخیر مرگ‌ومیر اطفال سهم قابل توجهی در افزایش امیدزندگی دو جنس در کشور دارند. گروه‌های سنی سالمندی سهم مهمتری در افزایش امید زندگی مردان و زنان داشته اند. با این وجود سهم سنین میانی در افزایش امید زندگی مردان نیز قابل توجه است. تغییرات مرتبط با مرگ ناشی بیماری‌های قلبی- عروقی به ویژه در زنان و حوادث غیرعمدی به ویژه در مردان علل عمده افزایش امید زندگی در کشور بوده اند. علی­رغم تاثیر مثبت تغییرات سطح و الگوی علل اصلی مرگ‌ومیر بر افزایش امید زندگی در کشور، همچنان پتانسیل زیادی برای افزایش بیشتر امید زندگی، به ویژه از طریق مهار و کنترل مرگ‌ومیر ناشی از سرطان‌ها و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی- عروقی در مردان وجود دارد که نیازمند برنامه­ریزی­های بهداشتی مناسب است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Age and Causes of Death Changes in Increasing Life Expectancy in Iran during Last Decade

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sasanipour 1
  • Majid Koosheshi 2
  • Abbas Askari-Nodoushan 3
  • Ardeshir Khosravi 4
1 Ph.D in Demography, Faculty of Social Sciences, Yazd University
2 Assistant Professor, Department of Demography, University of Tehran
3 Associate Professor, Faculty of Social Sciences, Yazd University
4 Assistant Professor, Ministry of Health and Medical Education
چکیده [English]

This study tries to calculate the share of age groups and causes of death in increasing life expectancy in Iran during last decade. Death data is taken from the Ministry of Health, Medicine and Medical Education. Child mortality rate and adult mortality were corrected by hypothetical cohort approach between two censuses and Bennett - Horiuchi method, respectively. Results show that infant mortality has important contribution in increasing life expectancy for two sexes during last decade. Old age groups have more important role in increasing life expectancy for men and women. However, the role of middle age groups in increasing men’s life expectancy is important, too. Changes related to death caused by cardiovascular diseases, especially in women and unintentional accidents especially in men, have been the main causes of increasing of life expectancy in the country. Despite of the positive effect of changes in level and patterns of main causes of death on increasing life expectancy in Iran, there are high potential for more increasing of life expectancy, especially through control of death caused by cancers and cardiovascular disease in men that requires proper health planning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • life expectancy
  • cardiovascular disease
  • unintentional accident
  • causes of death

مراجع

سرایی، حسن (1376). "مرحله اول گذار جمعیتی ایران". نامه علوم اجتماعی. شماره10- 9، صص:67-51.
عباچی زاده، کامبیز و علی اصغر کرامتی نیا (1394). "روندهای اجتماعی و پیش بینی سرطان در ایران تا سال 2025". مجلهمرکزتحقیقاتعواملاجتماعیمؤثربرسلامت. 3(1)، صص 66-73.
زنجانی، حبیب ا... و مجید کوششی، (1371). بررسی مرگ­ومیر در ایران. مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و شهرسازی ایران.
کوششی، مجید (1372). "پس‌افتادگی گذار جمعیتی ایران و نتایج جمعیتی- اجتماعی آن". سمینار مسایل جمعیتی ایران، دانشگاه شیراز.
کوششی، مجید و محمد ساسانی پور (1390). "مطالعه سهم حوادث غیرعمدی در مرگ‌ومیر کشور در سال 1385 و پیامدهای جمعیتی آن". نامه انجمن جمعیت شناسی ایران. شماره 11، صص: 85-113.
کوششی، مجید و لیلی نیاکان (1393). جداول عمر کشور در سال­های 1390 و 1391. پژوهشکده بیمه.
کوششی، مجید و محمد ترکاشوند (1396). "تعدیل اریب برآورد مرگ و میر کودکان با استفاده از روش براس - تراسل و رویکرد نسل های فرضی بین دو سرشماری در ایران". مجله مطالعات جمعیتی. شماره 1، صص: 5-32.
کوششی، مجید، ساسانی­پور، محمد، ترکاشوند، محمد و مرجان علیزاده (1392). تهیه و توسعه یک نقشه راه / راهنما برای اندازه­گیری شاخص­های مرگ­ومیر برای همه استانها شامل علت فوت و آزمون مدلی برای رفع کم ثبتی­های مرگ­ومیر. سازمان ثبت احوال کشور.
میرزایی، محمد، کوششی، مجید و محمد باقر ناصری (1375). برآورد و تحلیل شاخص‌های حیاتی، جمعیتی کشور در سرشماری‌های 1365 و 1370. بخش تحقیقات جمعیت‌شناختی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
میرزایی، محمد، ساسانی پور، محمد و مصیب محبی میمندی (1391). "فزونی میزان‌های مرگ‌ومیر مردان: تحلیل تفاوت‌های جنسی مرگ‌ومیر با تاکید بر علل فوت در ایران". نامه انجمن جمعیت شناسی ایران"، شماره 14. صص 7-28.
میرزایی، محمّد (1384). جمعیّت و توسعه با تأکید بر ایران (ده مقاله) ـ‌ تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیّتی آسیا و اقیانوسیه.
نقوی، محسن و ناهید جعفری (1386). سیمای مرگ‌ومیر در 29 استان کشور، تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
 
Arriaga, E. E. (1984). “Measuring and explaining the change in life expectancies”. Demography, 21; 83-96.
Bennett, NG. and S. Horiuchi (1981). “Estimating the completeness of death registration in a closed population”, Population Index. 47(2):207–221.
Bongaarts, J (2014).  “Trends in Causes of Death in Low-Mortality Countries: Implications for Mortality Projections”. Population and Development Review. 40(2): 189–212.
Caldwell, J. C (1993). “Health transition: the cultural, social and behavioural determinants of health in the third world”. Social Science and Medicine. 35(2):125-135.
Frenk, J et al (1991). “Elements for a theory of the health transition”. Health Transiton Review, 1(1): 21-38.
Horiuchi, S. (1999). “Epidemiological transitions in human history”, in Joseph Chamie and Robert L. Cliquet (eds.), Health and Mortality Issues of Global Concern, Proceedings of the Symposium on Health and Mortality, Brussels, 19–22 November 1997. New York: United Nations, pp. 54–71.
 Klenk, J. Rapp, K. Buchele, G. Keil U, and S.K. Weiland (2007). “Increasing life expectancy in Germany: quantitative contributions from changes in age- and disease-specific mortality”. European Journal of Public Health. 17(6):587–592.
Khosravi. A., R. Taylor, M. Naghavi and A. D. Lopez (2007), “Differential mortality in Iran”, Population Health Metrics, 5(7): 1-15.
Lerner, M (1971). Modernization and health: a model of the health transition, Paper presented at the annual meeting of the American Public Health Association, San Francisco.
Mesle, F. and J. Vallin. (2006). The health transition: trends and prospects. In: Caselli G, Vallin J, Wunsch G, eds. Demography: Analysis and Synthesis. A treatise in demography. New York: Elsevier, pp. 247-602.
Olshansky, S. J and B, Ault. (1986). “The fourth stage of the epidemiologic transition: The age of delayed degenerative diseases”, The Milbank Quarterly 64 (3): 355–391.
Omran, A. R (1971). “The epidemiologic transition: A theory of the epidemiology of population change”. Milbank Memorial Fund Quarterly. 49(4): 509-538.
Preston SH. (1976). Mortality Patterns in National Populations. New York: Academic Press.
Rogers, R and R. Hackenberg. (1987). “Extending epidemiologic transition theory: A new stage,” Social Biology 34(3-4): 234–243.
United Nations (2013a). World Population Ageing 2013. Department of Economic and Social Affairs Population Division. New York.
United Nations (2013b). World Mortality Report 2013. Department of Economic and Social Affairs Population Division. New York.
Vallin, J and F. Meslé. (2001). Trends in mortality in Europe since 1950: Age, sex and cause specific mortality, in Jacques Vallin, France Meslé, and Tapani Valkonen (eds.), Trends in Mortality and Differential Mortality. Strasbourg: Council of Europe, pp. 131–186.
Vaupel, J. W and C. Romo, C (2003). “Decomposing change in life expectancy: a bouquet of formulas in honor of Keyfits 90 th birthday”. Demography, 40(2): 201-216.
Yoshinaga K, and H. Une (2005). “Contributions of mortality changes by age group and selected causes of death to the increase in Japanese life expectancy at birth from 1950 to 2000”. European Journal of Epidemiology 20(1):49–57.
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
دوره 12، شماره 24
اسفند 1396
صفحه 109-134

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 اسفند 1397
  • تاریخ پذیرش: 25 اسفند 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار