جامعه در مخاطره و فرزندآوری: مطالعه‌ای در شهر رشت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه گیلان

2 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه گیلان

چکیده

تحولات اجتماعی معاصر افراد را در دو راهی آزادی انتخاب و بلاتکلیفی در انتخاب قرار داده است. امروزه فرزندآوری نیز با انبوهی از این گونه تناقضات همراه است. هدف این پژوهش، بررسی نقش این تحولات و مخاطرات در تصمیم به فرزندآوری زوجین شهر رشت با تأکید بر آرای اولریش بک و الیزابت بک-گرنشایم است. روش این پژوهش پیمایش و داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته جمع‌آوری شده است. جامعه آماری شامل کلیه زوجین 49- 25 ساله شهر رشت بوده که با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم نمونه، تعداد 383 خانوار به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند که در بین زنان، متغیرهای افول ارزش‌های سنتی، آزادی انتخاب، تحصیلات و سن ازدواج و در بین مردان علاوه بر این متغیرها، متغیر  فردی شدن نیز در کنش فرزندآوری آنها نقش داشته و احتمال فرزندآوری را کاهش داده‌اند. در نهایت، با وجود آن که افراد با مخاطره‌ها و مسائل مختلفی روبرو هستند، به دلیل عشق و علاقه به بچه هنوز هم اقدام به فرزندآوری می‌کنند. با این حال، در دو راهی مخاطره‌های فرزندآوری و علاقه به بچه، مسیر سوم یعنی کم‌فرزندآوری را اتخاذ می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Risk Society and Childbearing: A Study in the City of Rasht

نویسندگان [English]

  • Mehdi Hamidifar 1
  • Mohammad Amin Kanani 2
  • Hamid Ebadollahi-Chanzanagh 2
1 M.A. in Sociology, University of Guilan
2 Assistant Professor, Department of Social Sciences, University of Guilan
چکیده [English]

Contemporary social transformations have left individuals in the two ways of freedom in and uncertainty in their choices. Today, childbearing is accompanied by a lot of such contradictions. The purpose of this study is to investigate the role of these transformations and the risks in the childbearing decision of couples in Rasht, with an emphasis on the theory of Ulrich Beck and Elizabeth Beck-Gransheim. The method of this research was survey and the data were collected using a researcher-made questionnaire. The statistical population consisted of all 25-49 years old couples in Rasht. Using stratified sampling method, 383 families were selected as the sample of the study. The findings show that among the women, the variables of decline of traditional values, freedom in choice, education and age at marriage, and among men in addition to these variables, the variable of individuality also contributed to their childbearing and reduced the probability of childbearing. Finally, despite the fact that people face various risks and issues, they are still giving birth to children because of their love in having child. However, in the two ways of childbearing risks and interest in the child, they choose the third route of giving birth to fewer children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Freedom of Choice
  • Risk
  • Fewer Children
  • Childbearing
  • City of Rasht
-      آزاد ارمکی، تقی، محمد حسین شریفی ساعی، مریم ایثاری و سحر طالبی (1390). «سنخ شناسی الگوهای روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، شماره 4، صص: 34-1.
-      آزاد ارمکی، تقی، محمد حسین شریفی ساعی، مریم ایثاری و سحر طالبی (1391)، «هم‌خانگی؛ پیدایش شکل‌های جدید خانواده در تهران»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، شماره 1، صص: 77-43.
-      آزادی، زینب (1392). «بررسی عوامل موثر بر تأخیر در فرزندآوری زنان از زمان ازدواج تا تولد فرزند اول؛ مطالعه موردی زنان 15-35 ساله‌ی شهرستان ایلام در سال 1391»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
-      احمدی منش، صادق (1391). «بررسی تأثیر سبک زندگی بر سطح و الگوی باروری»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
-      اسحاقی، محمد، سیده فاطمه محبی،  شهربانو پاپی‌نژاد و زینب جهاندار (1393)، «چالش‌های فرزندآوری زنان شاغل در یک مطالعه‌ی کیفی»، زن در توسعه و سیاست، دوره 12، شماره 1، صص: 134-111.
-      پیلتن، فخرالسادات و محمد رحمانیان (1394). «بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر تمایل به فرزندآوری زنان و مردان متاهل (مورد مطالعه: زنان و مردان 25 تا 45 ساله شهر جهرم)»، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره  7،  شماره  2 (مسلسل 26)، صص: 134-121.
-      جهانگیری، جهانگیر؛ حبیب احمدی، منصور طبیعی و حسین ملتفت (1393). «برساخت فهم زنان تک فرزند از چالش‌های فرزندآوری (مشارکت کنندگان: زنان تک فرزند شهر اهواز)»،  مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره  9، شماره 1، صص: 110-85.
-      حبیب­پور، کرم و رضا صفری شالی (1391). راهنمای جامعه کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمّی)، چاپ پنجم، تهران: انتشارات لویه، متفکران.
-      حسینی، حاتم و بلال بگی (1391). «فرهنگ و فرزندآوری: بررسی تمایلات باروری زنان کرد شهر مهاباد»، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، دوره  15، شماره 58، صص: 161-121.
-      حسینی، حاتم و  بلال بگی (1393). «تعیین‌کننده‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جمعیت‌شناختی تمایلات فرزندآوری زنان همسردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی همدان (1391)»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه (بهبود)، دوره  18، شماره  1 (پیاپی 74)، صص: 43-35.
-      حسینی، حاتم و محمدجلال عباسی شوازی (1388). «تغییرات اندیشه‌ای و تأثیر آن بر رفتار و ایده آل‌های باروری زنان کرد و ترک»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، شماره 2 (پیاپی 25) ، صص: 55 تا 84.
-      خدیوزاده، طلعت، الهام ارغوانی و محمدتقی شاکری (1393). «تعیین ارتباط انگیزه‌های فرزندآوری با ترجیحات باروری»، مجله زنان مامایی و نازایی ایران، دوره  17، شماره  114، صص: 18-8.
-      دواس، دی، ای. (1393)، پیمایشی در تحقیقات اجتماعی (ترجمه هوشنگ نایبی)، چاپ شانزدهم، تهران: نشر نی.
-      رضوی‌زاده، ندا، الهه غفاریان و آمنه اخلاقی (1394). «زمینه‌های کم فرزندطلبی و تأخیر در فرزندآوری مورد مطالعه: زنان مشهد»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، دوره 8، شماره 31، صص: 73-98.
-      سرایی، حسن (1385). «تداوم و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیتی ایران»، انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 2، صص: 60-37.
-      سماکار، ندا (1390). بررسی عوامل مؤثر بر نگرش به تک‌فرزندی (مطالعه موردی زنان در آستانه‌ی ازدواج شهر تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
-      شرابی، هشام (1380). پدرسالاری جدید: نظریه‌ای درباره تغییرات تحریف شده در جامعه عرب ( ترجمه سیداحمد موثقی)، تهران: انتشارات کویر.
-      طاووسی، محمود، محمداسماعیل مطلق، محمد اسلامی، علی‌اصغر حائری مهریزی، اکرم هاشمی و علی منتظری (1394). «فرزندآوری و عوامل مرتبط با آن از نگاه مردم تهران: پیش آزمون یک مطالعه ملی»، نشریه پایش، دوره  14، شماره  5، صص: 605-597.
-      عامریان، ملیحه، نورسادات کریمان، پدیده جنتی و  فاطمه سلمانی (1395). «نقش عوامل فردی در تصمیم‌گیری اولین فرزندآوری»، نشریه پایش، دوره 15، شماره 2، صص: 151-143.
-      عباسی شوازی، محمدجلال و میمنت حسینی چاوشی (1390).  «تحولات باروری، تنظیم خانواده و سیاست‌های جمعیتی در ایران»، فصلنامه مطالعات معرفتی، سال پانزدهم، شماره 3 (پیاپی 48)، صص: 8-25.
-      عباسی شوازی، محمدجلال و زهره خواجه صالحی (1392). «سنجش تاثیر استقلال، مشارکت اجتماعی، و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری (مطالعه موردی شهر سیرجان)»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره 11، شماره 1، صص: 64-45.
-      عباسی شوازی، محمدجلال و عباس عسکری ندوشن (1384). «تغییرات خانواده و کاهش باروری در ایران: مطالعه موردی استان یزد»، نامه علوم اجتماعی، شماره 25، صص: 75-25.
-      عباسی شوازی، محمدجلال و ملیحه علی‌مندگاری (1389). «تأثیر ابعاد متفاوت استقلال زنان بر رفتار باروری آن‌ها در ایران»، پژوهش زنان، دوره‌ی 8، شماره 1، صص: 51-31.
-      عنایت، حلیمه و لیلا پرنیان (1392). «مطالعه رابطه جهانی شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری»، فصلنامه زن و جامعه، سال چهارم، شماره دوم. صص: 136-109.
-      غیاثوند، احمد (1392)، کاربرد آمار و نرم افزار SPSS در تحلیل داده‌ها، تهران، نشر تیسا.
-      کبودی، مرضیه، علی رمضان‌خانی، هومان منوچهری، ابراهیم حاجی‌زاده و مرجان حقی (1392). «الگوی تصمیم‌گیری فرزندآوری: یک مطالعه کیفی»، نشریه پایش، دوره 12، شماره  5، صص:515-505.
-      کشاورز، حمید؛ منصور حقیقتیان و خدیجه توسلی دینانی (1392). «بررسی عوامل موثر بر فاصله بین ازدواج و فرزندآوری (مطالعه موردی: زنان متاهل 49-20 ساله شهر اصفهان)»، جامعه شناسی کاربردی، دوره  24،شماره  2 (پیاپی 50)، صص: 126-111.
-      کلانتری، صمد، محمد عباس‌زاده، امین فاروق مظفری، و ندا راکعی بناب (1389). «بررسی جامعه‌شناختی گرایش به فرزندآوری و برخی عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: جوانان متاهل شهر تبریز)»، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره  21، شماره  1 (پیاپی 37)، صص: 104-83.
-      کنعانی، محمد امین و سعادت بخشی (1393). «گسترش فردگرایی و مسأله کم‌فرزندآوری: مطالعه‌ای در شهر رشت»، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ، دوره 9، شماره 18، صص: 25-1.
-      کنعانی، محمد امین و مهدی حمیدی‌فر (زیر چاپ). «نگاه بی‌فرزندان ارادی به فرزندآوری: مطالعه‌ای در شهر رشت»، جامعه‌پژوهی فرهنگی.
-      گیدنز، آنتونی (1387) جامعه‌شناسی  (ترجمه حسن چاوشیان)، چاپ دوم تهران: نشر نی.
-      لاپتن، دبورا (1380) «بیم و مدرنیزاسیون تأملی»  (ترجمه مریم رفعت‌جاه)، ارغنون، شماره18.
-      محمودیان، حسین و مهدی رضایی (1391). «زنان و کنش کم‌فرزندآوری: مطالعه موردی زنان کرد:»، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، دوره  14، شماره  55، صص: 225-173.
-      هادی، صلاح الدین (1392)، تعیین کننده‌های جمعیتی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی مؤثر بر میزان باروری (مطالعه موردی: زنان متأهل شهرستان اشنویه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم، تهران.
 
-      Balestrino, A. (2015) "Family Taxation, Fertility, and Horizontal Equity: A Political Economy Perspective", Public Finance Review, 43 (3); 402-427. doi: 10.1177/1091142114537894.
-      Beck, U. (1992), Risk Society: Toward a New Modernity. London: Sage Publication.
-      Beck, U & Beck- Gernsheim, E. (1995), The Normal Chaos Of Love. Cambridge: Polity Press.
-      Beck, U & Beck-Gernsheim, E. (2002), Individualization: Institutionalized Individualism and its Social and Political Consequence. London: sage.
-      Beck, U. (1992), Risk Society: Toward a New Modernity. London: Sage Publication.
-      Chan, R (2007) "Family at-Risks: the risks and its management in Hong Kong", The 4th Annual East Asian Social Policy Research Network International Conference University of Tokyo, Tokyo, Japan.
-      Dommermuth, L; Hohmann-Marriott, B & Lappegård, T. (2015)  "Gender Equality in the Family and Childbearing", Journal of Family Issues. 38 (13): 1803-1824. doi: 10.1177/0192513X15590686.
-      Giddens, A. (1991), Modernity and Self-identity: Self and Society in the late Modern Age. Polity Pres.
-      Giddens, A. (1992), The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love. And Eroticism in Modern Societies. Stanford University Press.
-      Guetto, R; Luijkx, R & Scherer, S. (2015) "Religiosity, gender attitudes and women’s labour market participation and fertility decisions in Europe", Acta Sociologica, 58 (2): 155-17, doi: 10.1177/0001699315573335.
-      Haque, I & Patel, P P. (2016) "Assessing Hindu–Muslim Fertility Differentials in West Bengal Insights from the National Family Health Survey-3 Data", Journal of Family History, 41 (2): 192-224. doi: 10.1177/0363199016635216.
-      Kariman, Nourossadat. Simbar, Masoumeh. Ahmadi, Fazlollah & Vedadhir, Abou Ali (2014). "Concerns about One’s Own Future or Securing Child’s Future: Paradox of Childbearing Decision Making”, Health, 6 (10): 1019-1029. DOI: 10.4236/health.2014.610128
-      Kariman,Nourossadat. Amerian, Maliheh. Jannati, Padideh. Salmani, Fatemeh & Hamzekhani, Mazlumeh (2016). "A Path Analysis of Factors Influencing the First Childbearing Decision-Making in Women in Shahroud in 2014", Global Journal of Health Science; 8 (10): 24-33, DOI: 10.5539/gjhs.v8n10p24
-      Kim, Jungho (2016) "Female education and its impact on fertility", IZA World of Labor: 228. doi: 10.15185/izawol.228.
-      McQuillan, J; Greil, A L; Shreffler K M & Bedrous, AV. (2015) "The Importance of Motherhood and Fertility Intentions among U.S. Women", Sociological Perspectives, 58 (1): 20-35, doi: 10.1177/0731121414534393.
-      Miettinen, A (2010), "Voluntary or Involuntary Childlessness? Socio-Demographic Factors and Childlessness Intentions among Childless Finnish Men and Women aged 25–44”.  Finnish Year book of Population Research, 5–24.
-      Miettine, A; Lainiala, L & Rotkirch, A. (2015) "Women’s housework decreases fertility Evidence from a longitudinal study among Finnish couples", Acta Sociologica, 58 (2): 139-154. doi: 10.1177/0001699315572028.
-      Requena, M & Salazar, L. (2014); "Education, Marriage, and Fertility The Spanish Case", Journal of Family History, 39 (3), 283-302. doi: 10.1177/0363199014527592.
-      Roberts E, Metcalfe A, Jack M,and Tough S.C. (2011) "Factors that influence the childbearing intentions of Canadian men", Human Reproduction, 26 (5), 1202–1208.
-      Shreffler, K M (2016) "Contextual Understanding of Lower Fertility Among U.S. Women in Professional Occupations", Journal of Family Issues, 38 (2): 204-224, doi: 10.1177/0192513X16634765.
-      Simpson, Roona (2007), Defying Nature? Contemporary Discourses around Delayed Childbearing and Childlessness in Britain. GeNet Seminar: Low Fertility in Industrialised Countries, MA Dissertation in Sociology, London School of Economics.
-      Söderberg, M; Lundgren I, Christensson K & Hildingsson I. (2013) "Attitudes toward fertility and childbearing scale: an assessment of a new instrument for women who are not yet mothers in Sweden", BMC Pregnancy and Childbirth, 6 (2): 54-58, DOI: 10.1186/1471-2393-13-197.
-      Susuman, A; Sathiya, Bado, A and Abraham, Y. (2014) "Promoting family planning use after childbirth and desire to limit childbearing in Ethiopia", Reproductive Health. 11 (1): 53-60, DOI: 10.1186/1742-4755-11-53
-      Susuman, A S; Lougue, S &  Battala, M. (2016) "Female Literacy, Fertility Decline and Life Expectancy in Kerala, India: An Analysis from Census of India 2011", Journal of Asian and African Studies, 51 (1): 32-42. doi: 10.1177/0021909614541087.