پژوهشهای متعددی در چند دهه اخیر به بررسی ابعاد و پیامدهای مهاجرت داخلی در ایران پرداخته‌اند. این مقاله با بهره‌گیری از روش مرور حیطه‌ای و چارچوب آرکسی و اُملی به بررسی پژوهشهای مهاجرت داخلی در ایران در سه دهه اخیر پرداخته و در تلاش است تا تصویری از ویژگی‌ها، تعیین‌کننده‌ها و پیامدهای مهاجرت ارائه دهد. نتایج بیانگر تسلط روش‌های کمی و داده‌های پیمایشی در پژوهشهای مهاجرت است. بیش از نیمی از پژوهش‌ها بر مهاجرتهای روستا به شهر و حدود یک پنجم بر جریانات مهاجرتی و پیامدهای آن به استان تهران متمرکز بوده‌اند. همچنین، بیش از 52 درصد پژوهش‌ها، عوامل و بسترهای تعیین‌کننده مهاجرت داخلی، 31 درصد تبعات و پیامدهای مختلف مهاجرت بر مهاجران و مبادی و مقاصد مهاجرتی، 13 درصد روندها و الگوهای مهاجرت و در نهایت 3 درصد ویژگی‌های جمعیتی مهاجران داخلی را بررسی کرده‌اند. بعلاوه نتایج نشان داد که توسعه نابرابر، تمرکزگرایی امکانات و فرصت‌های اقتصادی و آموزشی، تغییرات اقلیمی، تفاوت‌های درآمدی، دستیابی به شغل، و شبکههای اجتماعی ازجمله مهمترین عوامل زمینه‌ساز مهاجرت داخلی در ایران می‌باشند. با این‌حال، حوزه مهاجرت داخلی در کشور نیازمند استفاده از شاخص‌ها و معیارهای جدید برای مقایسه‌های بین‌المللی، پرداختن به ابعاد و الگوهای نوپدید مهاجرت و بهره‌گیری از روش‌های کیفی است.
ارشاد، فرهنگ، و صـدف مینا (1389)، مهاجرت، نابرابری و پیامدهای آن، تحلیل اجتماعی: نظم و نابرابری اجتماعی، شماره 1، صص 92-59.
افراخته، حسن، و اسماعیل آقاییزاده (1390)، مهاجرت روستایی در ایران و استیلای عوامل رکودی نمونه موردی - شهرستان بندرانزلی، مسکن و محیط روستا، شماره 133، صص: 84-71.
ایراندوست، کیومرث، محمدحسین بوچانی، روح‌الله تولایی (1392)، تحلیل دگرگونی الگوی مهاجرت داخلی کشور با تأکید بر مهاجرتهای شهری. مطالعات شهری، دوره 2، شماره 6، صص 118-105.
باستانی، سوسن، و منیره ساعیمهر (1386)، سرمایه اجتماعی و مهاجرت و استقرار در شهرهای بزرگ، مورد شهر تبریز، جامعهشناسی ایران، دوره 8، شماره 1، صص: 167-136.
بیکمحمدی، حسن (1377)، عنوان روند مهاجرت در استان اصفهان، اطلاعات جغرافیایی، دوره 8، شماره 32، صص: 64-57.
بیکمحمدی، حسن، و مجتبی حاتمی (1389)، تحلیل جغرافیایی روند مهاجرت در استان آذربایجان شرقی (85-1365)، آمایش محیط، شماره 10، صص 42-23.
بیکمحمدی، حسن، و رضا مختاری ملکآبادی (1383)، تحلیلی جغرافیایی بر روند مهاجرت در استان خوزستان، جغرافیا و توسعه، دوره 1، شماره 2، صص: 36-21.
بیکمحمدی، حسن و بهنام مغانی (1382). تحلیلی بر روند مهاجرت در استان فارس، فصلنامه جمعیت، شماره 43 و 44، صص 94-79.
پناهی، لیلا، و حمداله پیشرو (1390)، بررسی عوامل موثر بر مهاجرت جوانان روستایی به شهر مطالعه موردی: روستاهای بخ مرکزی شهستان مرودشت، برنامهریزی منطقهای، دوره 1، شماره 2، صص: 50-41.
تنها، فاطمه، و علی گلی (1392)، بررسی روند مهاجرتهای بین استانی ایران در سه دهه اخیر (سرشماری 1390-1365)، فصلنامه جمعیت، شماره 85 و 86، صص: 78-57.
رمضانیاسفدن، اسدالله (1389)، بررسیعوامل مؤثر بر مهاجرتهای روستایی؛ مطالعه موردی: دهستان شاسکوه شهرستان قاینات، مطالعات فرهنگی خراسان، شماره 17 و 18، صص: 66-38.
زاهدیمازندرانی، محمدجواد، محمدرضا حسینی کازرونی و کریم درویشی (1366)، پویش مهاجرت در جهان معاصر، اطـلاعـات سیاسی-اقتصادی، شـمـاره 13، دوره آبـان.
زنجانی، حبیب اله و زرینتاج علیزاده آهی (1372)، بررسی مهاجرت در مطالعات تحول جمعیت ایران، فصلنامه جمعیت، شماره 5 و 6، صص: 68-59.
شهبازین، سعیده، عباس عسکریندوشن، محمدجلال عباسیشوازی (1397)، نقش مهاجرت داخلی بر بازتوزیع جمعیت کشور: دوره زمانی 1395-1370. نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، شماره 25، صص: 66-33.
شهبازین، سعیده، محمدجلال عباسیشوازی، عباس عسکریندوشن (1396)، تغییرات الگوهای سکونتی ایران با تأکید بر مهاجرت داخلی طی دوره 95-1370، مطالعات جمعیتی، دوره 3، شماره 2، 188-153.
صادقی، رسول، و محسن شکریانی (1395)، تحلیل نوسانات فضایی تأثیر توسعه بر مهاجرت داخلی بین شهرستانی در ایران، توسعه محلی، دوره 8، شماره 2، 270-245.
صرافی، مظفر (1381)، مهاجرت داخلی و مسئله مدیریت شهری با تاکید بر شرایط ایران، مدیریت شهری، شماره 10، صص 15-6.
طالب، مهدی (1368)، عوامل موثر در مهاجرت روستایی در ایران، رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 2، صص: 20-14.
طاهرخانی، مهدی (1380)، تحلیلی بر عوامل مؤثر بر مهاجرتهای روستایی- شهری، تحقیقات جغرافیایی، شماره 62، صص 93-67.
علیزاده محمد، و کاظم کازرونی (1363)، مهاجرت و شهرنشینی در ایران، سازمان برنامه‌وبودجه.
قاسمیاردهائی، علی (1385). بررسی علل مهاجرت روستاییان به شهرها در ایران با فراتحلیل پایان نامه‌های تحصیلی (مقطع زمانی 83-1359)؛ روستا و توسعه، شماره 33، صص 80-51.
قاسمیسیانی، محمد (1388)، پیامدهای مهاجرت روستا-شهری نسل جوانان روستایی، مجله پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 2، صص: 165-145.
قرخلو، مهدی (1378)، روند مهاجرت در توسعة شهرکهای قشقائی نشین در اطراف شهرهای استان فارس و اصفهان، پژوهشهای جغرافیایی، دوره 37، شماره 0، صص: 48-35
کاظمیپور، شهلا، و علی قاسمیاردهایی (1386)، تجربه اقامتی و تمایل به مهاجرت به شهر تهران، نامه انجمن جمعیتشناسی تهران، دوره 2، شماره 3، صص: 148-130.
کشاورز، مرضیه، عزتاله کرمی، عبدالعلی لهساییزاده (1392)، عوامل اثرگذار بر مهاجرت روستایی ناشی از خشکسالی: یک مطالعه موردی در استان فارس، روستا و توسعه، دوره 16، شماره 1، صص: 127-113.
محمودیان، حسین، و علی قاسمیاردهایی(1391)، شبکههای اجتماعی مهاجران و بازتولید فرهنگ مهاجرت در مناطق روستایی: مطالعه ای کیفی بر جریان‌های مهاجرت از آذربایجان شرقی به تهران، توسعه محلی، دوره 4، شماره 1، صص: 128-109.
محمودیان، حسین، و علی قاسمی اردهایی (1392)، بررسی وضعیت مهاجرت و شهرنشینی در ایران، گزارش صندوق جمعیت سازمان ملل متحد، دانشکده علوم اجتماعی تهران.
مشفق، محمود (1389)، مهاجرت داخلی در ایران: بررسی سطوح و روندهای مهاجرت داخلی در ایران و عوامل مؤثر بر آن 85-1355. پایان‌نامه دکتری جمعیتشناسی. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
Arksey, H., & O'Malley, L. (2005). Scoping studies: towards a methodological framework. International Journal of Social Research Methodology, 8(1), 19-32.
Castles, S; Miller, M (2003) The Age of Migration, 3nd edition MacMillan, London.
Cliggett, L. (2000). Social components of migration: experiences from Southern Province, Zambia. Human Organization, 59(1), 125-135.
Greenwood, M. J. (1997). Internal migration in developed countries. Handbook of population and family economics, 1, 647-720.
Levac, D., Colquhoun, H., & O'Brien, K. K. (2010). Scoping studies: advancing the methodology. Implementation science, 5(1), 1-9.
Ness, I. (2012). The global prehistory of human migration. John Wiley & Sons.
Ravenstein, Ernest G. (1885)."The Laws of Migration." Journal of theRoyal Statistical Society 48: 167–227.
A, Castro. L (1981). Model Migration Schedules. Luxemburg: International Institute for Applied Systems Analysis.
Rumrill, P. D., Fitzgerald, S. M., & Merchant, W. R. (2010). Using scoping literature reviews as a means of understanding and interpreting existing literature. Work (Reading, Mass.),35(3), 399-404.
Wagman, P., Håkansson, C., & Jonsson, H. (2015). Occupational balance: A scoping review of current research and identified knowledge gaps. Journal of Occupational Sciences, 22(2), 160-169.
)
