امنیت اقتصادی- اجتماعی و قصد باروری در شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران

2 دانشیار جمعیت شناسی، موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور

3 دانشیار جمعیت‌شناسی، دپارتمان جمعیت و بهداشت عمومی، دانشگاه ملبورن استرالیا

چکیده

یکی از تبیین‌های اساسی باروری پایین اجتناب از خطر و کاهش بی‌اطمینانی می‌باشد. این مطالعه در چارچوب نظریه اجتناب از خطر و انتخاب عقلانی تأثیر امنیت بر قصد فرزندآوری زنان را آزمون می‌کند. بدین منظور از بخشی از داده‌های طرح تحولات باروری در ایران و از اطلاعات 417 زن همسردار 49-15 ساله در شهر تهران استفاده شده است. نتایج نشان می‌‌دهد 53 درصد از زنان قصد فرزندآوری دارند و میانگین تعداد فرزندان قصد شده 07/2 است. زنانی که خود و یا همسران‌شان در سنین پایین‌تری هستند، زنان با تحصیلات دانشگاهی، زنان بدون فرزند یا تک‌فرزند و زنانی که تجربه حاملگی در دو سال گذشته نداشته‌اند، بیشتر قصد فرزندآوری دارند.  قصد باروری همچنین با امنیت اقتصادی و نگرانی از آسیب‌های اجتماعی مرتبط است. با کاهش نگرانی از آسیب‌های اجتماعی و افزایش امنیت اقتصادی، قصد فرزندآوری افزایش می یابد. بر اساس نتایج تحلیل چند متغیره، تاثیر ابعاد مختلف امنیت (عینی و ذهنی) در مقایسه با متغیر سن زنان و تعداد فرزندان اندک است، لیکن با توجه به قصد فرزندآوری در زنان تک فرزند و بدون فرزند و ایده‌آل باروری بیش از دو فرزند در جامعه انتظار می‌رود با اقـدامات مـؤثر در جهت کاهش مشکلات اقتصادی در سطح کلان و خانواده و کاهش آسیب‌های‌ اجتماعی، شرایط فرزندآوری در کشور تسهیل و شکاف بین باروری ایده‌آل و واقعی کمتر شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Socio- Economic Security and Fertility Intention in Tehran City

نویسندگان [English]

  • Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi 1
  • Hajiieh Bibi Razeghi-Nasrabad 2
  • Meimanat Hosseini-Chavoshi 3
1 Professor, Department of Demography, University of Tehran
2 Associate Professor in Demography, National Population and Comprehensive Management Institute, Tehran
3 Associate Professor of Demography, University of Melbourne, Australia
چکیده [English]

One of the main explanations for low fertility is risk aversion and uncertainty reduction. This study examines the effect of security on fertility intention in the framework of risk aversion and rational choice theory. To this end, a sub-sample of data from the “2017 Iran Fertility Transition Survey” was used. The sample comprised of 417 ever married women aged 15-49 in Tehran city.  The results show that 53% of women intend to have more children and the average number of intended children is 2.07. Younger wives and husbands, women with a university degree, childless and single-­child women, and women with no pregnancy experience in the past two years are more likely than their counterparts to intend to have more children. Fertility intention is also related with economic security and concerns about social harms. The intention rises with decreasing concerns about social harm and increasing economic security. In the multivariate analysis, these two dimensions of security have little effect on fertility intention as compared to age and the number of children. However, given the intention of childless and single-child women to have more children as well as the existing ideal fertility of more than two children in the society, effective measures in reducing economic problems and social harms would facilitate childbearing conditions and narrow the gap between ideal and actual fertility in the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Feeling of security
  • Fertility
  • Objective Economic Security
  • intention
  • women
  • Tehran city

مراجع

-      باپیری، امیدعلی، خلیل کمربیگی و فرزاد درویشی (1394). "بررسی میزان احساس امنیت اجتماعی و برخی عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی استان ایلام)"، فرهنگ ایلام، دوره 16، شماره 46 و 47، صص: 90-75.
-      بوزان، باری (137 (، مردم،دولتهاوهراس، (ترجمۀ پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی)، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
-      بیات، بهرام (1387). "تبیین جامعه‌شناختی احساس امنیت در بین شهروندان تهرانی (با تاکید بر نقش پرداخت رسانه‌ای و سرمایه اجتماعی)"، نامه علوم اجتماعی، دوره 16 (پیاپی 35)، صص 132-115.
-      ترابی فاطمه, مسگر زاده سجاد (۱۳۹۶) ."جامعه مخاطره آمیز و میانگین سن زنان و مردان در نخستین ازدواج در ایران"، زن در توسعه و سیاست، دوره 14، شماره 4، صص: ۴۹۳-۵۱۲.
-      جان‌پرور محسن، حسین پور مطلق مهدی، و مهناز مهدی عراقی (1392). "تبیین عوامل اجتماعی- سیاسی موثر بر امنیت شهر تهران"، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی ایران، سال سوم، شماره 9صص: 9-2.
-      جهانی دولت‌آباد، اسماعیل و سولماز چمنی (1393). "بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و احساس امنیت در بین شهروندان منطقه 11 شهرداری تهران"، فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی، سال سوم، شماره 11، صص 24-7.
-      ذاکری هامانه، راضیه، سید علیرضا افشانی و عباس عسکری ندوشن (1391). "بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و میزان احساس امنیت اجتماعی در شهر یزد"، مجلۀجامعه‌شناسیایران، دوره 13، شماره 3، صص: 110-83.
-      رازقی‌نصرآباد، حجیه بی بی و علی رحیمی (1396) "مطالعه ابعاد احساس امنیت و عوامـل جمعیتـی- زمینـه ای مؤثر بر آن در میان زنان شهر تهران"، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، دوره 3، شماره 2، صص: 151-117.
-      رهنمایی، محمدتقی و سیدموسی پور موسوی (1385). "بررسی ناپایداری امنیتی کلان شهر تهران بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار شهری". مجله پژوهش‌های جغرافیایی. شماره 57، صص: 193-177
عباسی‌شوازی، محمد جلال و خانی، سعید (1395). "ناامنی اقتصادی، ایده‌آل‌‌های ازدواج و باروری: مطالعه دو نسل  مادران و فرزندان در شهرستان سنندج"، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، دوره 2، شماره 2 ، صص: 101-63.
-      عباسی شوازی، محمدجلال، رازقی‌نصرآبادحجیه بی بی و میمنت حسینی چاوشی (1398). تحولات باروری در پنج استان منتخب ایران 1396، تهران: موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور و موسسه ملی تحقیقات سلامت.
-     کاظمی‌پور، شهلا (1394). بررسی نحوه نگرش جوانان در آستانه ازدواج و زنان همسردار 49-15 ساله نسبت به فرزندآوری و شناخت عوامل اقتصادی فرهنگی موثر بر آن، تهران: پژوهشکده آمار. 
-      گیدنز، آنتونی (1377). تجددوتشخص؛جامعهوهویتشخصیدرعصرجدید، ( ترجمۀ ناصر موفقیان)، تهران: نشر نی.
-      گیدنز، انتونی (1379) جهان رها شده، (ترجمه علی اصغر سعیدی و یوسف حاجی عبدالوهاب)، تهران: انتشارات علم و ادب.
-      مرکز آمار ایران (1399)  شیب نزولی میزان باروری کل ایران از ٩٦ تا ٩٨، تهران: مرکز آمار ایران. در دسترس از آدرس: https://www.amar.org.ir/news/ID/13003/
-      معینی، مریم، پوررضا، ابوالقاسم و فاطمه ترابی (1391). "نقش عوامل اقتصادی و چانه زنی درون خانوار بر تقاضای فرزند دوم در ایران"، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، سال هفتم شماره 14، صص: 113- 136.
-      Adsera, A. (2006). “An Economic Analysis of the Gap between Desired and Actual Fertility: The case of Spain”, Review Economics of the Household, Vol.4, Issue.1: 75-95.
-      Andorka, R (1978).Determinants of fertility in Advanced Societies, Methuen and Co Ltd, London.
-      Basten, S., Sobotka, T. and Zeman, K. (2013). "Future fertility in low fertility countries", Vienna Institute of Demography Working Papers, 5/2013.
-      Beck, U (1999). World Risk Society , Cambridge: Polity Press.
-      Becker, G. S. (1960). “An economic analysis of fertility”. In G. S. Becker (Ed.), Demographic andeconomic change in developed countries (pp. 209–231). Princeton: Princeton University Press.
-      Bernardi, L., Klarner, A. & H. von der Lippe (2008). “Job Insecurity and the Timing of Parenthood: A Comparison between Eastern and Western Germany”, European Journal of Population, 24:287-313.
-      De Lange, M., Wolbers, M. H. J., Gesthuizen, M., and W. C. Ultee (2014) "The Impact of Macro- and Micro-Economic Uncertainty on Family Formation in the Netherlands", European Journal of Population, 30(2): 161–185
-      Fahlén, S., & Oláh, L. S. (2018). “Economic uncertainty and first-birth intentions in Europe”. Demographic Research, 39, 795-834.
-      Fiori, F., Rinesi, F., Pinnelli, A. and S. Prati (2013). “Economic Insecurity and the Fertility Intentions of Italian Women with One Child”, Population Research and Policy Review, 32(3): 373-413,
-      Hank, k. (2002). “Regional Social Contexts and Individual Fertility Decisions: A Multilevel Analysis of First andSecond Births in Western German”, European Journal of Population, 18(3): 281-299.
-      Kantorova, V. (2004). “Family Life Transition of Young Women in a Changing Society: First Unione Formation and Birth of First Child”. ‌A dissertation submitted in satisfaction of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Demography, Charles University in Prague Universite De Parisi – Pantheon – Sorbone.
-      Kohler, H. P. and I. Kohler (2002). “Fertility Decline in Russia in the Early and Mid 1990s: The Role of Economic Uncertainty and Labor Market Crisis”, European Journal of Population, 18(3), 233-262.
-      Kohler, H. P., Billari, F. C. & J. A. Ortega (2002) “The Emergence of Lowest-low Fertility in Europe during the 1990s”, Population and Development Review, 28(4), 641-680.
-      Letablier, M. T., and A. Salles (2013) “Labor Market Uncertainties for the Young Workforce in France and Germany: Implications for Family Formation and Fertility", CES Working Papers, Contribution to the GUSTO project, Work Package 3: Individual Pathways to Flexibility and Sustainability in Europe European 7th Framework Programme.
-      Lutz, W., Skirbekk, V., Rita Testa, M. (2006). “The low fertility trap hypothesis: Forces that may lead to further postponement and fewer births in Europe”. Vienna Yearbook of Population Research, 4: 167-192.
-      McDonald, P. (2000). “Gender equity in theories of fertility transition”. Population and Development Review 26(3): 427-439.
-      McDonald, P. (2002), "Sustaining fertility through public policy: the range of options", Population-E, 57(3).
-      McDonald, P. (2006), “Low Fertility and the State: The Efficacy of Policy”, Population and Development Review, 32(3): 485-510.
-      Mills, M., and H. P. Blossfeld (2003), “Globalization, Uncertainty and Changes in Early Life Courses”, Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 6(2): 188-218.
-      Modena, F., Rondinelli, C., and F. Sabatini (2012), “Economic Insecurity and Fertility Intentions: The Case of Italy”, EERI Research Paper Series  18, Economics and Econometrics Research Institute (EERI), Brussels.
-      Mulder, C.H, and F.C. Billari (2010). “Home-ownership regimes and low fertility”.
Housing Studies, 24 (4): 527-541.
-      Perelli-Harris, B. (2006). “The influence of informal work and subjective well-being on childbearing in post-Soviet Russia.” Population and Development Review. 32:4. 729-753.
-      Perelli-Harris, B. (2008). “Ukraine: on the border between old and new.” Childbearing Trends and Policies: Country Case Studies, edited by Tomas Frejka, Jan Hoem, and Laurent Toulemon. Demographic Research. 19:29. 1145 – 1178.
-      Razeghi Nasrabad HB, Abbasi-Shavazi,MJ (2020). “Ideal Fertility in Iran: A Systematic Review and Meta-Analysis”، International Journal of Women's Health and Reproduction Sciences. 2020 8(1): 10-18. 
-      Sobotka, T., Skirbekk, V. and D. Philipov (2010). “Economic Recession and Fertility in the Developed World: A Literature Review”, European Commission, Directorate-General “Employment, Social Affairs and Equal Opportunities”, Unit E1-Social and Demographic Analysis, Vienna Institute Demography.
-      Sobotka, T., Zeman K , and S Basten (2018). “The Low Fertility Future? Projections Based on Different Methods Suggest Long-term Persistence of Low Fertility”, Paper presented at European population conference, Nov 13, 2018.
-      Speizer, I.S., Lance, P. (2015). “Fertility desires, family planning use and pregnancy experience: longitudinal examination of urban areas in three African countries”. BMC Pregnancy Childbirth, 15: 294: 1-13.
-      Thornton, A, Binstock, G, Yount, K, Abbasi-Shavazi, MJ, Ghimiri, D. and Xie, Y. (2012). “International fertility change: New data and insights from the developmental idealism framework”, Demography, 49(2):677-98
-      United Nations (2017). World Population Prospects 2017 Revision; Key Findings and Advance Tables, Department of Economic and Social Affairs Population Division.
-      Western, B., Bloom, D., Sosnaud, B., and L. Tach (2012) "Economic Insecurity and Social Stratification", Annual Review of Sociology, 38, 341-359
-  Wilson, C. (2001). On the scale of global demographic convergence 1950–2000. Population and Development Review 27 (1), 155–172.
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
دوره 15، شماره 29
اردیبهشت 1399
صفحه 211-238

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 اردیبهشت 1400
  • تاریخ پذیرش: 16 اردیبهشت 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار