2024-03-28T15:21:02Z
https://www.jpaiassoc.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6644
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2008-3742
1398
14
27
سرمایهگذاری زمانی والدین در آموزش فرزندان در مناطق شهری ایران
فاطمه
ترابی
یکی از راههای ارتقاء سرمایه انسانی، توسعه آموزش و مهارتهاست که از دوران کودکی و در کانون خانواده آغاز میشود. بنابراین، نقش والدین در شکلگیری سرمایه انسانی را نمیتوان نادیده گرفت. این مقاله از دادههای طرح گذران وقت 94-1393 مناطق شهری کشور استفاده میکند تا مدت زمان اختصاص یافته به آموزش فرزندان را توصیف کند و تفاوت های موجود را تبیین کند. یافتهها از نابرابریهای جنسیتی قابل توجهی در سرمایهگذاری زمانی والدین و عوامل مرتبط با آن حکایت دارند. اگرچه مدت زمان اختصاص یافته به آموزش فرزندان با تحصیلات پدران رابطه محدودتری دارد اما این رابطه فارغ از جنسیت والدین با رویکرد فرهنگی هم خوانی دارد زیرا والدین تحصیلکردهتر مشارکت بیشتری در آموزش فرزندان دارند. رابطه مشارکت پدران در آموزش فرزندان با مشارکت آنان در فعالیتهای گوناگون را میتوان با رویکرد اقتصادی تبیین کرد زیرا تنها مشارکت بیشتر در فعالیتهای شغلی از مدت زمان اختصاص یافته به آموزش فرزندان میکاهد. اما رفتار مادران را نمیتوان صرفا با رویکرد اقتصادی تبیین کرد زیرا این رابطه منفی، فعالیت های دیگری را نیز علاوه بر فعالیتهای شغلی شامل میگردد. بنابراین، برنامههای سازگار کننده نقشهای والدینی و غیروالدینی را میتوان در تسهیل فرزندپروری، افزایش سرمایه انسانی و تحقق اهداف سیاستهای کلی جمعیت موثر دانست.
والدین
آموزش
گذران وقت
سرمایه انسانی
ایران
2019
06
22
7
29
https://www.jpaiassoc.ir/article_43637_090a8da9f7670b4a593598e9c08ca172.pdf
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2008-3742
1398
14
27
سطوح و روندهای طول دوره کاری و عوامل مؤثر بر آن در ایران
لیلی
نیاکان
مجید
کوششی
ویدا
ورهرامی
در مرحله پساگذار، کاهش باروری تدریجاً نرخ رشد جمعیت در سن کار را کاهش میدهد، کاهش یا حتی ثبات طول دوره کار میتواند برای اقتصادها نامطلوب باشد. بنابراین، شناسایی عوامل تعیینکننده ورود و خروج و طول دوره کار میتواند به دور کردن اقتصادهای در حال گذار به اقتصاد سالخورده از این شرایط نامطلوب کمک کند. لذا، هدف این پژوهش، ارائه تصویری از شرایط و وضعیت ورود و خروج نیروی کار از بازار و شناسایی عمدهترین عوامل تعیینکننده متوسط طول دوره کار در ایران است. بدین منظور، سن ورود به/خروج از بازار کار با استفاده از دادههای مقطعی سرشماریهای 1355 تا 1395 محاسبه شد. علاوه بر این، متوسط سالانه شاخصهای مقدار دستمزد، سطح تحصیلات، حقوق بازنشستگی، امید زندگی و شمار فرزندان برای دوره 1365- 1395 بهصورت سالانه با استفاده از دادههای سری زمانی و برآورد مدل با روش حداقل مربعات معمولی تخمین زده شدند. نتایج نشان دادند که میانگین سن تحصیلات مهمترین عاملی است که بر سن ورود مردان به بازار کار و تأخیر در آن اثر داشته است. علاوه بر این، نتایج نشان دادند که وضعیت و شرایط بازار کار خلاف جهت تغییرات جمعیتی- اجتماعی و ناهمسو با بهرهمندی از امتیازات اقتصادی تغییرات جمعیتی است.
تغییرات جمعیتی
سود جمعیتی دوم
طول دوره کاری
مشارکت اقتصادی
بازنشستگی
2019
06
22
31
57
https://www.jpaiassoc.ir/article_43638_8b101078fc532a7010e6f68f7a0a6cd9.pdf
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2008-3742
1398
14
27
رابطه باروری و تحرک اجتماعی در ایران با استفاده از دادههای سرشماری و طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار
علی اکبر
محزون
حسین
محمودیان
فاطمه
ترابی
رابطه بین باروری و تحرک اجتماعی به ویژه بررسی فرضیاتی مبنی بر رابطه معکوس بین این دو مقوله، به اندازهای حائز اهمیت است که در دهههای گذشته مطالعات متعددی به ویژه در قالب مطالعات پرینستون و ایندیاناپولیس در این خصوص شکل گرفت. در ایران نیز با توجه به بازنگری جامع سیاستهای جمعیتی کشور در قالب «سیاستهای کلی جمعیت»، شناخت صحیح، دقیق و جامع از تحولات و حرکات جمعیتی و عوامل مؤثر بر آن ضرورت یافته؛ به گونهای که بررسی فرضیاتی نظیر اینکه "افراد از طبقه یا موقعیت اقتصادی و اجتماعی بالاتر، باروری پایینتری دارند" نیز از اهمیت بسزایی برخوردار گردیده است. در این تحقیق با بررسی دادههای موجود، رابطه بین موقعیت اقتصادی و اجتماعی افراد با میزان باروری کل مورد مطالعه قرار گرفته و برای این منظور، تعداد 20 متغیر در ابعاد اقتصادی و اجتماعی تحرک اجتماعی در دادههای مذکور شناسایی و تفاوتهای میزان باروری کل به ازای هر یک از مقادیر این متغیرها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داد "تحرک اجتماعی صعودی" در قالب ابعاد اقتصادی و اجتماعی، غالباً با میزان باروری کل طی سالهای مورد بررسی «رابطه معکوس» دارد و بنابراین، شواهد قابل قبولی در جهت تأیید فرضیه مزبور برای ایران به دست آمد.
باروری
روش فرزندان خود
تحرک اجتماعی
صعود اجتماعی
قشربندی اجتماعی
2019
06
22
59
84
https://www.jpaiassoc.ir/article_43639_c744eacf92becde3d5f176bafc6a7a71.pdf
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2008-3742
1398
14
27
ملاحظاتی در نقد گذار دوم جمعیتشناختی با نگاه به ایران
محمد حسین
نجاتیان
منصور
شریفی
محسن
ابراهیم پور
حبیب الله
زنجانی
علی
بقایی سرابی
رواییِ استفاده از مبانیِ نظریۀ گذار دوم جمعیتشناختی برای تحلیل باروری در ایران از جمله چالشهای بنیادی در این زمینه است. چرا که تحلیل باروری براساس نظریهی گذار دوم جمعیتشناختی، آیندهنگری در مورد باروری را بهطور قابلملاحظهای تحت تأثیر قرار میدهد و نتایجی به بار میآورد که با یافتههای برآمده از تحلیلهای دیگر به کلی متفاوت است. از این رو، در پژوهش حاضر کوشش میشود، از دو مسیر نظری و تجربی، به پرسشهایی در این زمینه پاسخ داده شود. یافتههای پژوهش، افزون براین که یکسانی بروز گذار دوم برای جمعیتهای گوناگون را امری الزامی نمییابد، حکایت از آن دارد که ایران، گذاراول جمعیتشناختی را پشت سر گذاشته است امادرمورد گذار دوم، هنوز تردیدهایی وجود دارد.
باروری زیر سطح جانشینی
گذار جمعیت شناختی
نقد نظریه گذار جمعیت شناختی
روند باروری
ایران
2019
06
22
85
113
https://www.jpaiassoc.ir/article_43640_0040459b99aa7a596396c6d0fbcdbb86.pdf
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2008-3742
1398
14
27
تبیین دوام ازدواج منجر به طلاق در ایران
حاتم
حسینی
رضا
تیموری ارشد
کاهش دوام ازدواج منجر به طلاق یکی از مسائل اجتماعی امروز جامعهی ایران است. گسترش این پدیده نقش تعیینکنندهای در تداوم باروری زیر سطح جایگزینی دارد. هدف مقاله تبیین دوام ازدواج منجر به طلاق در ایران است. روش تحقیق پس - رویدادی و از رویکرد مقطعی در تحلیل دادهها استفاده شد. دادهها از پایگاه دادههای مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور اقتباس شد. نتایج نشان داد که میانگین دوام ازدواج منجر به طلاق کمی بیش از هفت سال و در دامنهای بین ۲٫۶ سال تا ۱۲ سال در نوسان است. شهرستانهای مناطق غربی، جنوبی و شرقی کشور کمترین دوام ازدواج منجر به طلاق را دارند. میتوان گفت الگوی فرهنگی خاصّی بر توزیع جغرافیایی طلاق در ایران حاکم است. نتایج تحلیلهای چندمتغیّره گویای آن است که سطح توسعهی شهرستان، نسبت جنسی باسوادان، نسبت جنسی دانشآموختههای دانشگاهی، میزان بیکاری مردان و تفاوت میانگین سنّ ازدواج مردان و زنان بهترتیب بیشترین تأثیر را بر دوام ازدواج منجر به طلاق دارند. بنابراین، اتّخاذ سیاستهایی متناسب با زمینههای اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جامعهی ایران با هدف تقویّت بنیان خانواده ضروری است.
دوام ازدواج
توسعه
استقلال زنان
بیکاری
ایران
2019
06
22
115
153
https://www.jpaiassoc.ir/article_43641_66619cf88580525887514517617c7592.pdf
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2008-3742
1398
14
27
ازدواج خویشاندی و عوامل پیشبینیکننده آن در میان زنان مهاجر در شهرهای تهران و مَلارد
سراج الدین
محمودیانی
تغییر در نسبت الگوهای ازدواجی خویشاوندی و غیرخویشاوندی از مهمترین تغییرات اتفاق افتاده در حوزه ازدواج در ایران است. بنابراین، در این مقاله تلاش شده است که الگوی ازدواج خویشاوندی در میان زنان مهاجر دارای همسر در شهرهای تهران و ملارد بررسی شود. دادهها از پیمایشی که در سال 1395 در استان تهران انجام شد و در آن تعداد 500 زن مهاجر دارای همسر پیمایش شدند اقتباس شده است. یافتههای پژوهش نشان داد که ازدواج خویشاوندی با 41 درصد هنوز مطلوبیت قابل توجهی در جامعه مورد مطالعه دارد. تحلیل چند متغیره نشان داد که مدت زمان ازدواج اثر آماری معناداری بر الگوی ازدواج زنان دارد. نتایج همچنین نشان داد که خاستگاه سکونتی، تحصیلات و تفاوت سنی زوجین اثر آماری معناداری بر الگوی ازدواج مورد نظر ندارند. از اینرو، نتیجه گرفته میشود که با وجود بهبود در عناصر نوسازی، الگوی ازدواج خویشاوندی هنوز شیوهای متداول از ازدواج در جامعه مورد بررسی است.
ازدواج خویشاوندی
زنان مهاجر
مدت ازدوج
نوسازی
تهران
2019
06
22
155
183
https://www.jpaiassoc.ir/article_43642_a34a2718572bd02744f8369cb8dab36d.pdf
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2008-3742
1398
14
27
مرگ ناشی از سوانح و حوادث در ایران و نقش اثرگذار آن بر آینده جمعیت
الهام
فتحی
محسن
ابراهیم پور
منصور
شریفی
شهلا
کاظمی پور
اخیراً، کاهش رشد جمعیت که از رهگذر انتقال جمعیتی حاصل شده، نگرانیهایی را برای دولتمردان ایجاد نموده است. به گونهای که در سیاستهای کلی جمعیت، مورخ 31/2/1393، بر افزایش سطح باروری به بالاتر از سطح جانشینی تاکید شده است. تجارب سایر کشورها نشان میدهد زمانیکه باروری به پایینتر از سطح جانشینی رسیده، برای پیشگیری از سرعت کاهش رشد جمعیت تدابیری اساسی اندیشیدهاند. در ایران نیز به منظور جلوگیری از کاهش رشد جمعیت، میتوان همگام با بسترسازی برای افزایش سطح باروری، به ارتقاء امید زندگی و جلوگیری از مرگ زودرس (که عمدتا ناشی از حوادث ترافیکی است)، توجه نمود. روش تحقیق، تحلیل دادههای ثانویه با استفاده از تکنیکهای جمعیتشناختی است. به این ترتیب که پس از بررسی فوت ناشی از سوانح و حوادث، نقش آن را بر آینده جمعیت ایران مطالعه شد. نتایج نشان داد مرگ ناشی از سوانح و حوادث حدود 8 درصد کل علل مرگ ایران را به خود اختصاص میدهد. فوت مردان 15تا 30 ساله به دلیل سوانح و حوادث قابل توجه بوده و حکایت از مرگ زودرس آنها دارد. برپایه نتایج، برنامهریزی کوتاه و بلند-مدت برای کاهش فوت ناشی از سوانح و حوادث نقش اثرگذاری بر رشد، ساختار و تعداد جمعیت ایران در آینده خواهد داشت.
فوت در اثر سوانح و حوادث
پیشبینی جمعیت
امیدزندگی
گذار جمعیتی
مرگ زودرس
2019
06
22
185
216
https://www.jpaiassoc.ir/article_43643_408000ea74f6fd316c290f304898d5a4.pdf