انجمن جمعیت شناسی ایران
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2981-1066
13
26
2019
01
21
رویکرد اجتماعی به الگوهای ازدواج در ایران
9
36
FA
یعقوب
فروتن
دانشیار جمعیتشناسی، دانشگاه مازندران و محقق افتخاری دانشگاه وایکاتو، نیوزیلند
y.foroutan@umz.ac.ir
علیرغم تحولات وسیع، سریع و عمیق در ساختار خانواده معاصر، باروری و فرزندآوری در بسیاری جوامع ازجمله ایران کماکان در گرو ازدواج است. تحقیق حاضر برخی از مهمترین ابعاد و تعیینکنندههای مرتبط با رویکرد اجتماعی به الگوهای ازدواج و همسرگزینی در ایران را مورد بررسی قرار میدهد. این مقاله مبتنی بر دادههای پیمایشی است که جمعیت نمونه آن را تعداد 4267 نفر مردان و زنان 15-64 ساله ساکن در نقاط شهری و روستایی شهرستانهای منتخب ایران تشکیل میدهند. مطابق تجزیه و تحلیلهای این تحقیق، بیشترین تمایل برای سن ازدواج دختران و پسران به ترتیب سنین 21-24 سال و سنین 25-27 سال است، تحصیلات و سپس ازدواج بهعنوان مهمترین اولویت زندگی زنان تلقی میشود، در حدود نیمی از پاسخگویان دارای نگرش مثبت نسبت به الگوی ازدواج درون گروهی هستند، مردان بهطور چشمگیری بیش از زنان دارای نگرش مثبت نسبت به الگوی ازدواجهای متوالی یا تعدد زوجات هستند. درعین حال، این الگوهای کلی مرتبط با ازدواج بهطور برجستهای تحت تاثیر متغیرهای جمعیتشناختی از قبیل سن، جنس، محل سکونت، وضعیت تاهل، تحصیلات و همچنین مؤلفههای مرتبط با نگرش جنسیتی و دینداری است.
ازدواج و همسرگزینی,باروری,ازدواج درون گروهی,تعدد زوجات,دینداری,نگرش جنسیتی,نوگرایی,ایران
https://www.jpaiassoc.ir/article_37993.html
https://www.jpaiassoc.ir/article_37993_a3a679c94ab55eaa3dbd42161ca409d6.pdf
انجمن جمعیت شناسی ایران
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2981-1066
13
26
2019
01
21
تأثیر جهتگیریهای ارزشی - نگرشی بر ایدهآلهای فرزندآوری در ایران
37
66
FA
محمدجلال
عباسی شوازی
0000 0003 8470 9000
استاد جمعیت شناسی دانشگاه تهران
mabbasi@ut.ac.ir
حسین
محمودیان
دانشیار گروه جمعیتشناسی، دانشگاه تهران
hmahmoud@ut.ac.ir
رسول
صادقی
دانشیار گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران
rassadeghi@yahoo.com
زهرا
قربانی
دانشجوی دکترای جمعیت شناسی دانشگاه تهران
z_1404.ghorbani@yahoo.com
تعداد ایدهآل فرزندان شاخص مهمی در بررسی تحولات آینده باروری است. مقاله حاضر به بررسی اثرگذاری متغیرهای ارزشی- نگرشی بر ایدهآلهای فرزندآوری 14906پاسخگوی بالای 15 سال ساکن در نقاط شهری و روستایی کشور میپردازد. این پژوهش از تحلیل ثانویه دادههای پیمایش ملی ارزشها و نگرشهای ایرانیان در سال 1394 استفاده کرده است. نتایج نشان میدهد که با وجود ایدهآل دو فرزندی1/48 درصد، حدود 43 درصد نیز سه فرزندی و بیشتر را ایدهآل فرزندآوری گزارش کردهاند. یافتهها نشان میدهد از میان متغیرهای ارزشی- نگرشی، برابری جنسیتی و دینداری بیشترین تاثیر را بر ایدهآل فرزندآوری دارند، به گونهای که با کنترل متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و جمعیّتی، نگرش به برابری جنسیتی و دینداری تاثیر معناداری بر ترجیحات فرزندآوری افراد داشتهاند. افراد با نگرش جنسیتی سنتی 13 درصد ایدهآلهای فرزندآوری بالاتری نسبت به افراد مدرن دارند، و افراد با دینداری متوسط 10 درصد ایدهآلهای فرزندآوری کمتری نسبت به افراد با دینداری بالا دارند. نتایج نشان میدهد، با اینکه تمایل به رتبههای بالاتر از سه فرزند بیشتر است، اما تحقق تمایلات باروری خانوارها مستلزم اجرای سیاستها و برنامههای حمایتی است تا فرزندآوری را تسهیل کند.
ایدهآل فرزندآوری,دینداری,برابری جنسیتی,رضایت از زندگی,شبکههای اجتماعی مدرن
https://www.jpaiassoc.ir/article_37994.html
https://www.jpaiassoc.ir/article_37994_121e781c89fe04c2256850c52495de36.pdf
انجمن جمعیت شناسی ایران
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2981-1066
13
26
2019
01
21
اثر تحصیلات عالی زنان روستایی بر اشتغال در نقاط روستایی ایران
67
88
FA
محمدصادق
علی پور
استادیار پژوهشکده آمار
avazalipour@hotmail.com
ارتقای سطح تحصیلات به لحاظ تاثیراتی که بر ایجاد فرصتها و کسب شغل و درآمد دارد میتواند مورد توجه محققان و سیاستگذاران قرار گیرد. در دهههای اخیر با توجه به رشد سریع در سطح تحصیلات عالی زنان در ایران و ورود افراد با تحصیلات بالاتر به بازار کار، میتوان کاهش نابرابری و کاهش فقر را از طریق اشتغال زنان درسطح کل کشور انتظار داشت.بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ نقاط روستایی کشور با در اختیار داشتن حدود ۲۷ درصد تولید ناخالص داخلی تنها ۱۳/۲ درصد از جمعیت آن را زنان دارای تحصیلات عالی تشکیل میدهد. هدف این مقاله بررسی ارتباط سطح تحصیلات عالی با کسب شغل و درآمد است. برای این منظور، از دادههای طرح آمارگیری نیروی کار در سالهای مختلف و همچنین طرح آمارگیری از هزینه- درآمد خانوارهای روستایی سال ۱۳۹۴، با حجم نمونه ۱۹۳۸۱ خانوار استفاده شده است. نتایج مدل لجستیک حاکی از آن است اگرچه زنان سرپرست خانوار در حالت کلی نسبت به مردان سرپرست خانوار شانس کمتری برای شاغل بودن دارند، اما درصورتیکه زنان سرپرست خانوار از تحصیلات دانشگاهی برخوردار باشند، شانس بیشتری برای شاغل شدن نسبت به مردان خواهند داشت و از این رو با کسب شغل و کاهش نابرابری، اثر مثبتی بر رشد تولید ناخالص داخلی هم روستا و هم کل کشور خواهند داشت. بهعنوان یک توصیه سیاستی پیشنهاد میشود که گسترش کیفی و توسعه اقتصاد دانش بنیان در دانشگاهها و مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی در دستور کار قرار گیرد. در نتیجه این اقدام میتوان کاهش نابرابری و فقر و همچنین رشد تولیدات در سطح منطقهای را انتظار داشت.
تحصیلات عالی زنان روستایی,اشتغال زنان روستایی,توانمندسازی زنان,مدل لجستیک
https://www.jpaiassoc.ir/article_37995.html
https://www.jpaiassoc.ir/article_37995_22264c44c25438f260c44f557e2675ad.pdf
انجمن جمعیت شناسی ایران
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2981-1066
13
26
2019
01
21
شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر بر تمایل به مهاجرت افراد از شهر آبادان با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره
89
118
FA
داود
شهپری ثانی
کارشناس ارشد جمعیت شناسی، دانشگاه تهران
davoudshahpari@yahoo.com
حسین
محمودیان
دانشیار گروه جمعیتشناسی، دانشگاه تهران
hmahmoud@ut.ac.ir
پدیده مهاجرت از شهر تحت تأثیر عوامل مختلفی میباشد و حاصل برآیند نظرات و تصمیمات افرادی است که جهت دستیابی به رفاه و امکانات بهتر اقدام به مهاجرت میکنند. مقاله پیش رو بر آن است تا با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهرهگیری از نظریات مهاجرتی جذب و دفع، سرمایه انسانی، محرومیت نسبی و نظریه مهاجرتی نئوکلاسیکها، تأثیر شاخصهای اثرگذار بر تمایل به مهاجرت افراد از شهر آبادان را با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره (مدل تحلیل سلسله مراتبی و الگوی تحلیلی تاپسیس)، شناسایی و رتبهبندی کند. جامعه آماری تحقیق ساکنان شهر آبادان میباشند. با استفاده از شیوه نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای، 5 محله انتخاب شدند و تعداد 385 نفر از ساکنان شهر به روش نمونهگیری تصادفی مورد بررسی قرار گرفتهاند. اطلاعات موردنیاز با استفاده از روش پیمایش و با کمک پرسشنامه بهدستآمده است. نتایج بهدستآمده، بیانگر آن است که از بین شاخصهای مختلف (اقلیمی- جغرافیایی، خدماتی- رفاهی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و امنیتی)، شاخص اقتصادی بیشترین تأثیر را بر تمایل به مهاجرت افراد از شهر آبادان به دیگر نقاط کشور داشته است. همچنین بیشترین ضریب تأثیر در میان مؤلفههای شاخص اقتصادی مربوط به بیکاری و درآمد پایین میباشد.
مهاجرت,تکنیکهای تصمیم گیری چند معیاره,مدل تحلیل سلسله مراتبی,الگوی تحلیلی تاپسیس,شهرآبادان
https://www.jpaiassoc.ir/article_37996.html
https://www.jpaiassoc.ir/article_37996_c9fe506cba5d733e8247ba2b831a0a14.pdf
انجمن جمعیت شناسی ایران
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2981-1066
13
26
2000
11
01
مسألهمندی زمان در دوران بازنشستگی:کاوشی کیفی از مسأله فراغت در میان مردان بازنشسته شهر تبریز
119
153
FA
عباس
عسکری ندوشن
0000-0001-9815-7476
دانشیار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد
aaskarin@yazd.ac.ir
علی
روحانی
استادیار جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد
aliruhani@yazd.ac.ir
محدثه
عابدی دیزناب
دانشجوی کارشناسی ارشد جمعیتشناسی، دانشگاه یزد
mohadese.abedi73@gmail.com
برای بسیاری از افراد، ورود به دوران بازنشستگی، مرحلهای مهم در چرخه زندگی همراه با پیامدهای معنادار اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و خانوادگی است. انتقال از وضعیت شاغل بودن به بازنشسته شدن، یک گذار نقش مهم در مسیر زندگی است که به رغم آنکه شاید اهمیت آن از پذیرش و انتقال نقشهای جدید در دوران جوانی مانند عهدهدار شدن نقشهای شغلی، همسری، والدی، و نظایر آن کمتر نباشد، اما کاوشهای علمی چندان گستردهای پیرامون آن صورت نگرفته است. پژوهش حاضر به مطالعه مسألهمند بودن اوقات فراغت در میان مردان بازنشسته شهر تبریز و نحوه مواجهه آنان با موضوع گذران وقت در دوران پس از اشتغال میپردازد. با استفاده از رویکرد کیفی و روش نظریه زمینهای، 23 نفر از مردان بازنشسته شهر تبریز مصاحبه شدند. اطلاعات گردآوری شده با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافتهها در قالب خط داستان، (شامل 10 مقوله اصلی از قبیل دیگری امیدبخش، دوآلیسم جهتگیری دینی، بازنشستگی سالم، جامعهپذیری نسلی ورزشی) و مدل پارادایمی ارائه شدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مردان بازنشسته در شهر تبریز، استراتژیهای گذران وقت متنوعی را تجربه میکنند. بهبیان دیگر، بازنشستگان مرد، استراتژیهای متفاوتی را برای پر کردن اوقات فراغت و مقابله با سردرگمی به کار میبرند. اما لزوما این استراتژیها مفید واقع نمیشوند و در واقع عدهای از آنان با وجود تمام آسایشها و لذات این دوران، ممکن است هنوز نتوانند از این دوران حس خوشایندی داشته باشند و با گسست مضاعف سرمایهای که هم مادی و هم معنوی است روبرو شوند.
اوقات فراغت,مسألهمندی زمان,بازنشستگی,گذران وقت,تبریز
https://www.jpaiassoc.ir/article_37997.html
https://www.jpaiassoc.ir/article_37997_d9327f692b25d333e70d3a7d02640b59.pdf
انجمن جمعیت شناسی ایران
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2981-1066
13
26
2019
01
21
علل عمده مرگومیر ایران در سال 1395 با استفاده از جداول عمر چند کاهشی
155
185
FA
الهام
فتحی
دکترای جمعیت شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات)، تهران
fathiel@yahoo.com
منصور
شریفی
0000-0002-4946-4963
گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد گرمسار)
sharifim@ut.ac.ir
محسن
ابراهیم پور
0000-0002-4688-6068
دانشیار مرکز پــژوهش های وزارت جهاد کشاورزی
ebrahimpourmohsen@yahoo.com
حبیب اله
زنجانی
دانشیار جمعیت شناسی، دانشگاه تهران
ha_zanjani@yahoo.com
افزایش امیدزندگی در رهگذر انتقال جمعیتی از مهمترین تحولات جمعیتی ایران در قرن اخیر است. این پژوهش بعد از ارزیابی و تسطیح دادههای فوت سازمان ثبت احوال کشور و سرشماری ایران در سال 1395، تغییرات امیدزندگی را بر حسب علل فوت بررسی مینماید. یافتهها نشان داد در دهه اخیر پوشش ثبت مرگومیر افزایش چشمگیری داشته به گونهای که پس از ارزیابی و تسطیح دادهها میتوان با روش مستقیم جداول عمر ایران را محاسبه نمود.<br /> طبق نظر فرایزر مستطیلشدگی مرگومیر در حال شکلگیری است و هنوز امکان زیادی برای بهبود کاهش مرگومیر در سنین 50 تا70 سالگی وجود دارد. در سال 1395 پنج علل اصلی مرگ (بیماریهای قلبیعروقی، سرطانها، حوادث، بیماریهای دستگاه تنفسی و عفونی و انگلی) بیش از 71 درصد آمار فوت را به خود اختصاص دادند. با حذف آنها، به امیدزندگی مردان 6/9 و زنان 8/10 سال افزوده میشود. بیماریهای قلبی عروقی و سرطانها در سنین سالمندی و بزرگسالی علل مهم مرگ هستند. مرگ به دلیل حوادث در همه سنین بویژه در مردان جوان ملاحظه میشود. ایران هنوز پتانسیل زیادی برای کاهش مرگومیر در همه سنین را دارد. بنابراین پس از شناخت گلوگاهها میتوان با برنامهریزیهای مناسب، امیدزندگی را افزایش داده و سرعت کاهش رشد جمعیت را نیز کندتر نمود.
علل عمده مرگ,امید زندگی در بدو تولد,جداول عمر چندکاهشی
https://www.jpaiassoc.ir/article_37998.html
https://www.jpaiassoc.ir/article_37998_4590a31364e09017402a1b339862321a.pdf
انجمن جمعیت شناسی ایران
نامه انجمن جمعیت شناسی ایران
2008-3742
2981-1066
13
26
2019
01
21
تاثیر تحولات جمعیتی و ارزش افزوده کشاورزی بر شدت انرژی در بخش کشاورزی ایران
187
211
FA
نوید
کارگر ده بیدی
دانشجوی دکتری اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه شیراز.
kargar.navid@yahoo.com
سیما
شافعی
دانشجوی دکتری اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه شیراز
simashafei@gmail.com
محمد حسن
طرازکار
استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه شیراز
mhtarazkar@yahoo.com
محمد
بخشوده
استاد بخش اقتصاد کشاورزی، دانشگاه شیراز
shahreahwaz@yahoo.com
با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد کشور، در این مطالعه اثر تحولات جمعیتی و ارزشافزوده بخش کشاورزی بر شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی برای 24 استان کشور طی دوره زمانی 1380 الی 1395 مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به نتایج آزمونهای ایستایی از رهیافت خودرگرسیو با وقفههای گسترده پنلی استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد که ارتباط میان مهاجرت از روستا به شهر و شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی منفی بوده و مقدار کشش در بلندمدت 076/0- درصد است. همچنین جمعیت شاغل در بخش کشاورزی و افزایش فعالیتهای انسانی مرتبط با این بخش دارای ارتباط مثبت و معنیداری با شدت مصرف انرژی است و کشش جمعیت شاغل در بخش کشاورزی در بلندمدت 326/0 درصد است. بر طبق یافته های این تحقیق، رابطه ارزش افزوده بخش کشاورزی و شدت مصرف انرژی به صورت U-وارون بوده و از لحاظ آماری معنیدار است. همچنین نقطه بازگشت منحنی کوزنتس حدود 15 هزار میلیارد ریال است. به منظور تعدیل پیامدهای زیست محیطی ناشی از شدت مصرف انرژی پیشنهاد میشود تا حد امکان از انرژیهای پاک و تجدیدپذیر استفاده شود<strong>.</strong>
<strong>طبقهبندی</strong><strong>JEL </strong><strong>: </strong>Q01، Q40، J10
تحولات جمعیتی,شدت مصرف انرژی,ارزش افزوده بخش کشاورزی,استانهای ایران
https://www.jpaiassoc.ir/article_37999.html
https://www.jpaiassoc.ir/article_37999_521e646f79c9e65b682ad00b6d76bf53.pdf