عوامل مؤثر برتمایل به تغییر شغلی دانش‌آموختگان آموزش عالی در ایران با تأکید بر ساختار سنی جمعیت، 94 -1384

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جمعیت شناسی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جمعیت شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

امروزه، به دلیل تغییر تکنولوژی، افزایش جمعیت فعال از نظر اقتصادی و تغییرات در ساختار شغل، به نوبه خود، تمایل به تغییر شغل طی دوره‌ها و در گروه‌های سنی مختلف دچار تغییر شده و این مسأله در بین دانش‌آموختگان شاغل دارای تحصیلات آموزش عالی در کشور، نمود بیشتری دارد. هدف اصلی این تحقیق، بررسی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و جمعیت‌شناختی تمایل به تغییر شغلی درمیان دانش‌آموختگان تحصیلات عالی ایران در دوره 1394- 1384می­باشد. داده‌های پژوهش مبتنی برداده‌های طرح آمارگیری نمونه‌ای نیروی‌ کار مرکز آمار ایران طی دوره 1384 تا 1394 بوده است. جامعه آماری تحقیق را تعداد کل شاغلان دانش‌آموخته دارای تحصیلات عالی واقع در گروه‌های سنی 20 تا 64 ساله تشکیل داده که  259085 نفر بوده‌اند.
یافته‌های تحقیق نشان داد الگوی تمایل به تغییر شغلی دانش‌آموختگان دارای تحصیلات عالی برحسب جنس، وضع زناشویی، تجربه مهاجرت، ساعات کار، رشته تحصیلی و گروه‌های عمده شغلی با کنترل سن و دوره متفاوت بود. بطور متوسط، تمایل دانش‌آموختگان دارای تحصیلات عالی به جستجوی‌کار دیگر حدود 15درصد برآورد گردید. توجه کافی به اهمیت و اثرگذاری عوامل جمعیت‌شناختی بر بازارکار نیروی انسانی متخصص در بدنه سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور از مهم‌ترین توصیه‌های سیاستی تحقیق به شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Tendency of Job Change among the Higher Education Graduates in Iran with Emphasis on Population Age-Structure (2005 -2015)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mirzaie 1
  • Nader Motie-Haghshenas 2
1 Professor, Department of Demography, University of Tehran
2 Ph.D Candidate in Demography, University of Tehran
چکیده [English]

Today, due to the technological change, increase of economically active population and changes in occupational structure, tendency of job change is shifted in different periods and age groups. This issue is highlighted among the higher education graduates.
The aim of this study is to identify and explore the socio-economic and demographic dimensions the tendency of job change among the higher education graduates in Iran with emphasis on population age-structure during 2005 -2015 period.Data are mostly taken from the Labor Force Sampling Project which is conducted by the statistical center of Iran (2005-2015). Statistical population of study is total number of higher education graduates between 20 to 64 years old ( N=259085).
The results shows that the tendency of  job change pattern among the higher education graduates vary in terms of sex, marital status, current migration experience, work timing ,educational courses and the main occupational groups by controlling age and period variables.In average, the rate of tendency of job change was approximately 15 percent.Enough attention to importance and effectiveness of demographical factors on labor market of expert and higher educated in the body of macro socio-economic policy-making is research policy requirement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Age-Structure of population
  • Period
  • Tendency of job Change
  • Higher Education Graduates
امینی، علیرضا (1379).” بررسی وضعیت اشتغال نیروی کار دارای آموزش عالی“، سازمان برنامه و بودجه، انتشارات دفتر امورا قتصاد کلان،   
امینی، علیرضا (1396). ”تحلیل اجمالی وضعیت بازار کار فارغ التحصیلان دانشگاهی و ارائه اقدامات و راهکارهای لازم برای افزایش اشتغال پذیری آنها، معاونت امور اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه، انتشارات دفتر امور اقتصاد کلان، گزارش   121- 8،
بهنیا،مهران وآرش علویان (1396). ”بررسی دینامیک بازارکار ایران و پیش‌بینی دوره 99-1395 با استفاده از داده‌های جریان“، مجموعه مقالات اولین کارگاه بین المللی مطالعات بازار کار، وزارت تعاون ،کار و رفاه اجتماعی، تهران.
پرچمی، داود ویکتا آشوری (1395). ”بررسی سیاست‌گذاری‌های بخش آموزش عالی و اشتغال و پیامدهای آن“، مقاله ارائه شده در هشتمین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران: تحولات جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال در ایران، یزد، دانشگاه یزد، 5 و 6 آبانماه 1395.
تودارو، مایکل (1989). توسعه اقتصادی درجهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی (1374)، جلد اول، تهران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مرکز اسناد و مدارک.
زمانیان، زهرا و اشرف السادات موسوی (1394)” امنیت اشتغال و شاخص‌های اندازه گیری آن “، ماهنامه کار و جامعه، شماره 182، صص 4- 25.
سرایی، حسن (1385). ” تداوم و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیتی ایران “، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال یکم، شماره 2، صص 37- 60.
شیری، محمد و زهره فلاح محسن خانی (1395).‌” تفاوت‌های جنسیتی در ساختار اشتغال تحصیل کردگان دانشگاهی ایران“،مقاله ارائه شده در هشتمین  همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران: تحولات جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال در ایران، یزد، دانشگاه یزد، 5 و 6 آبانماه 1395.
شیری، محمد (1394). ” مطالعه تأثیر ساختار جمعیت و تحولات جمعیتی- اجتماعی خانوار بر تغییرات الگوی مصرف در ایران طی دوره زمانی 92-1363“، رساله دکتری  تخصصی در رشته جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
صادقی، رسول و غلامعلی فرجادی (1388).‌” پنجره جمعیتی: فرصت طلایی برای توسعه اقتصادی درایران “، مجموعه مقالات چهارمین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران: جمعیت و توسعه پایدار در ایران، تهران: مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.
صادقی، مسعود و مصطفی عماد زاده (1383). ”تحلیلی بر عوامل اقتصادی مؤثر در اشتغال زنان ایران“، زن در توسعه و سیاست، دوره 2، شماره 1،
صالحی اصفهانی، جواد (1394). ” نقش دولت و خانواده در رشد سرمایه انسانی در خاورمیانه“، مجموعه سخنرانی‌های ماهیانه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، دوم خردادماه 1394.
عباسی شوازی، محمد جلال و فاطمه ترابی (1385). ”سطح، روند و الگوی خویشاوندی درایران“، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شماره 2، تهران.
عیسی­زاده، سعید و سعیده السادات حسینی (1393). ”بررسی تطبیقی بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی در ایران در مقایسه با دیگر کشورها“، ماهنامهکاروجامعه، شماره 176.
فرجادی، غلامعلی (1395).‌ ”تحلیل تحولات بازار کار، اشتغال و بیکاری در طی سال‌های 94- 1385 “،مقاله ارائه شده در هشتمین  همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران: تحولات جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال در ایران، یزد، دانشگاه یزد، 5 و 6 آبان ماه 1395.
فرجادی، غلامعلی (1383).‌ ”آموزش عالی، اشتغال و رشد“، طرح مصوب شورای پژوهشی مرکز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا واقیانوسیه، تهران : انتشارات مرکز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا واقیانوسیه.
فرجادی، غلامعلی (1378).  ”نیروی انسانی، بازار کار و اشتغال“، مرکز مدارک اقتصادی و اجتماعی و انتشارات سازمان برنامه و بودجه، جلد سوم مطالعات آماده سازی تدوین برنامه سوم توسعه.
قارون، معصومه (1395). ”اشتغال دانش‌آموختگان: واقعیت‌ها و رویکردها“، مقاله ارائه شده در هشتمین  همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران: تحولات جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال در ایران، یزد، دانشگاه یزد، 5 و 6 آبان ماه 1395.
مرکز آمار ایران (1395- 1345). ”نتایج تفصیلی سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن 1395 -1345“، تهران، مرکز آمار ایران.
مشفق، محمود و محمد میرزائی (1389). ”انتقال سنی درایران: تحولات سنی جمعیت و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی – جمعیتی“، فصلنامه جمعیت، شماره 72-71.
میرزایی، محمد (1384). جمعیت و توسعه با تأکید بر ایران (ده مقاله)، تهران، مرکز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا و اقیانوسیه،
میرزائی، محمد و همکاران (1382) ”بررسی و تحلیل مسائل و چالش‌های جمعیتی ایران و پیامدهای آن“ ،کمیسیون جمعیت و چالش‌های اجتماعی، تهران، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
میر فلاح نصیری، سید نعمت اله و همکاران (1395). ”بررسی طول مدت بیکاری زنان و ماندگاری آنان در بازار کار“، مقاله ارائه شده در هشتمین  همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران: تحولات جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال در ایران، یزد، دانشگاه یزد، 5 و 6  آبان ماه 1395.
مهینی زاده، منصور و بهروز جعفر زاده (1395). ”بررسی تأثیر تغییرات ساختاری بر اشتغال و تحرک نیروی کار در اقتصاد ایران“، مقاله ارائه شده در هشتمین  همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران: تحولات جمعیت، نیروی انسانی و اشتغال در ایران، یزد، دانشگاه یزد،    5 و 6 آبان ماه 1395.
موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی (1390).  آمار آموزش عالی، تهران، انتشارات موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
نیلی، مسعود و حمید کردبچه (1396) ،” اقتصاد ایران: چالش‌ها و رویکردهای دستیابی به رشد پایدار و اشتغال‌زا“، تهران، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
 
Abbasi-Shavazi M.J., P. McDonald, and M. Hosseini‐Chavoshi (2009), The fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction, Springer;
Aghajanian, A. and, A.H. Mehryar (1999), Fertility, contraceptive use and family planning program activity in the Islamic Republic of Iran, International Family Planning Perspectives, 25(2): 98-102.
Austin, A., (2010), Graduate Employment Gap: Students of Color Losing Ground, Economic policy Institute.
Banks,J., Blundell, R. & Tanner, S., (1998), Is there a retirement-saving puzzle? American Economic Review,88(4),769-788.
Brown, P., & Lauder (1992), Education for Economic Survival: From Fordism to Post-fordism, London., Routledge.
Bouts, J.K., (1999), A Dutch approach for creating growth and employment,Institute Del’Enterprise.
Calota, G. Ilie, G. (2013), The Lost Generation. An Analysis on the Employability of Higher Education Graduates in Europe:  Case Study: Romania,  Internal Auditing & Risk Management, 2 (30).
Davis, K.,(1945), The World Demographic Transition ,SAGE, 237(1),https://doi.org/10.1177/000271624523700102,
Fertig, M., Schmidt,C.M, Sinning, M.G.,(2009), The impact of  demographic change on human capital accumulation, Labour Economics, No. 4180.
Furgang Kertcher, E.( 2014), Transitions: The occupation of changing occupations, British Journal of Occupational Therapy, 74(1), 12-19.
Gartell, M., (2010). The College-to-Work Transition during the 1990s: Evidence from Sweden. Working Paper, Institute for Futures Studies; 2010:3.
Gilleard,C.,& Higgs,P.,(2007), The third age and the baby boomers two approaches to the social structuring of later life. International Journal of Ageing and Later Life, 2(2),13-30. 
Ghasi-Farogh, M.,(1975), Population Growth, Manpower and Employment in W.Robinson edited Population and development, Population Council.
Gloser,S., & Hartwig, J., (2015), The classical Cobweb Theorem and real commodity market behavior, Fraunhofer Institute for Systems and Innovation Research (ISI), Karlsruhe Germany.
Gomes, R. & D.K. Foot (2003), Age Structure, Income Distribution and Economic Growth, Interdisciplinary Institute of Management London School of Economics, Department of Economics University of Toronto.
Hamilton, M. &  Hamilton,C. (2006), Rich boomer, Poor Boomer: Retirement Prospects for the Not-So-Lucky Generation, The Australia Institute.
Hoffmann, E.,(1999), Presenting statistics on labour market dynamics, Geneva: ILO.
Kostenko,W., Harris, M. & Zhao, X. (2009), Occupational transition and country-of-origin effects in the early stage occupational assimilation of immigrants: some evidence from Australia, Melbourne Institute Working Paper Series, Working Paper No.20/09.
Kuznets,S. (1973), Modern Economic Growth: Findings and Reflections, The American Economic Review, 63(3),247-258
Machado, A.F., Federico L. Barbosa de Melo & Mariangela Rangel Penido,( 2010), A gender-based analysis of the occupational transition of youth in Brazilian metropolitan areas, Genus, 66(3).
Mason, A. (2005). Economic Demography, In Handbook of Population, edited by Dudley L. Poston and Michael Micklin. US: Kluwer Academic. Plenum Publisher. PP. 549-575.
Mehryar, A.H. , (2002), Labor  Force  Participation  of   Women   in   Iran :Trends and  Covariates, Working  Paper ; Tehran : Population  Studies  & Research  Center  in   Asia  and   the  Pacific ; Institute  for  Research  on Planning and Development.
Mehryar, A.H, & Ahmad-Nia,S., (2004), Age-Structural Transition in Iran: Short and Long-Term Consequences of Drastic Fertility Swings During the Final Decades of Twentieth Century, Population Studies and Research Center for Asia and Pacific, Tehran: Iran.
Muffels, R.,(2002), Labour market transitions and employment regimes: evidence on the flexibility-security nexus in transitionallabour markets, Working Paper.
Nefedov,S.A. (2004), A Model of Demographic Cycles in Transitional Societies : The Case of Ancient China, Social Evolution & History 3(1):69-80. 
Ouellette N., Barbieri M., Wilmoth JR., (2014), Period-Based Mortality Change: Turning Points in Trends since 1950, Population and Development Review, 40(1):77-106.
Standing, G,(1999),Global Labour Flexibility - seeking distributive justice, London: Macmillan Press Limited.
Sil, A. & Dhillon,P., (2018) ,Intergenerational Occupational Mobility amomg Social and Demographic Groups in India, 4th  Asian Population Association Conference,11-14 July, Shanghai ,China.
Singh, J. S.(1996), Higher Education & Development: The Experience of Four Newly Industrializing   Countries   in   Asia   in   Higher   Education   in   an International Perspective: Critical Issues. Edited by Zaghloul, M. & Philip, G. A. Paris: UNESCO. 142-156.
Ryder, N. (1965), The Cohort as a concept in the study of social Change, American Sociological Review, 30(6),843.
Tasci, H. M., & Tansel, A. (2005), Unemployment and transitions in the Turkish labor market: Evidence from Individual level data., IZA discussion paper no. 1663.